Hawkwind - Hassan I Sahba

Στην αρχαιότητα, κατά τη διάρκεια των Ολυμπιακών Αγώνων, υπήρχε εκεχειρία. Στο πανηγύρι των ντοπαρισμένων της σύγχρονης εποχής, που φέρει το ίδιο όνομα, κάτι τέτοιο όχι μόνο είναι ανέφικτο, αλλά οι ίδιοι οι αγώνες έχουν μετατραπεί σε πεδίο μάχης — όπως συνέβη στο Μόναχο το 1972.

Πέντε χρόνια αργότερα, οι Hawkwind δημιούργησαν το Hassan I Sahba, ανακατεύοντας πετρέλαιο, τη σφαγή του Μονάχου, τους Ασσασσίνους και μπόλικο χασίς για καρύκευμα.

Ίσως ο καλύτερος πρόλογος για ένα τραγούδι τέτοιας αξίας. Προμηθεϊκά “δανεισμένος”, αλλά τόσο καλός που δεν μπορείς να τον αγνοήσεις — και αξίζει να τον μοιραστείς.

Το κομμάτι βρίσκεται στο έβδομο άλμπουμ της πιο space rock μπάντας, των Hawkwind. Το άλμπουμ ονομάζεται Quark, Strangeness And Charm, και το τραγούδι υπογράφουν οι Robert Calvert και Paul Rudolph, το 1977.

Οι Hawkwind, πρωτοπόροι του ψυχεδελικού και πολιτικοποιημένου space rock, είναι γνωστοί για τον ήχο τους που συνδυάζει σκληρότητα, πειραματισμό και κοινωνική αιχμή. Το Hassan I Sahba, αν και φαινομενικά λιτό στιχουργικά, έχει βάθος και καλύπτει ένα ευρύ χρονικό φάσμα της ιστορίας της πολύπαθης Μέσης Ανατολής.

Ο Hassan και οι Ασσασσίνοι

Ο Hassan γεννήθηκε το 1050 μ.Χ. στην Περσία. Η οικογένειά του μετακόμισε στο Rayy (σημερινή Τεχεράνη), όπου απέκτησε γνώσεις στα μαθηματικά, την αστρονομία, την αρχιτεκτονική και τη φιλοσοφία. Ασπάστηκε τον Ισμαηλιτισμό — μια αίρεση των Σιιτών μουσουλμάνων — και ανέπτυξε έναν τρόπο σκέψης που τον έφερε σε σύγκρουση ακόμα και με τους ομόθρησκούς του.

Το 1090, κατέλαβε αναίμακτα το απόρθητο φρούριο του Alamut στη βόρεια Περσία. Από εκεί, αυτός και οι διάδοχοί του — γνωστοί ως “Γέροι του Βουνού” — δημιούργησαν ένα ιδιότυπο κράτος, καταλαμβάνοντας περίπου 200 φρούρια σε Περσία και Συρία. Το τέλος ήρθε με τη μογγολική λαίλαπα το 1256.

Μέχρι τότε, κάθε πολιτικός και θρησκευτικός ηγέτης στην Ευρώπη και τη Μέση Ανατολή κοιμόταν με τον φόβο των Ασσασσίνων.

Οι Ασσασσίνοι ήταν το επίλεκτο στρατιωτικό σώμα του Γέρου του Βουνού. Το όνομά τους δεν έχει σχέση με τον μύθο του κήπου με τα ουρί του παραδείσου και το χασίς που υποτίθεται τους πότιζαν. Ο Hassan αποκαλούσε τους πιστούς του Asasiyun — “οι πιστοί των θεμελίων της πίστης”.

Οι αντίπαλοί τους υιοθέτησαν το ομόηχο hashishi για όλους τους Ισμαηλίτες, που εκτός από το γνωστό φυτό, σήμαινε και “απόκληροι”, “συρφετός”. Όταν οι Ασσασσίνοι συγκρούστηκαν με τους Σταυροφόρους, η ονομασία πέρασε και στην Ευρώπη.

Παρά τον άδικο συσχετισμό με το χασίς, οι Ασσασσίνοι δεν ήταν άγγελοι. Ήταν μία από τις πιο καλά εκπαιδευμένες δολοφονικές οργανώσεις της ιστορίας.

Οι στόχοι τους ήταν συγκεκριμένοι: αντίπαλοι του Γέρου και της πίστης του. Η μέθοδος επιβολής τους βασιζόταν στην τρομοκρατία, τον ψυχολογικό πόλεμο, τον αιφνιδιασμό και τις επιλεκτικές, θρασύτατες δολοφονίες.

Δεν πολεμούσαν ενάντια σε ολόκληρα κράτη — σκότωναν ή προειδοποιούσαν τον αρχηγό τους. Πολλοί ηγέτες ξύπνησαν με μαχαίρι καρφωμένο στο διπλανό μαξιλάρι. Άλλοι δεν ξύπνησαν καθόλου.

Οι δολοφονίες γίνονταν συχνά καταμεσήμερο, μέσα στο πλήθος, για να έχουν ψυχολογικό αντίκτυπο.

Η εκπαίδευσή τους περιλάμβανε μεταμφιέσεις και εκμάθηση γλωσσών. Δεν αρκεί να φορέσεις ράσο για να πείσεις πως είσαι μοναχός — πρέπει να ξέρεις και λατινικά.

Αυτή η εκπαίδευση απαιτούσε εξυπνάδα και σπιρτάδα. Δεν γινόταν σε μαστουρωμένους χασικλήδες. Άρα, ένας ακόμη λόγος που ο μύθος του κήπου των απολαύσεων δεν στέκει.

Μόναχο 1972: Η σύγχρονη σκιά

Πέντε χρόνια πριν την κυκλοφορία του τραγουδιού, τα ξημερώματα της 5ης Σεπτεμβρίου 1972, οκτώ μέλη της Παλαιστινιακής οργάνωσης Μαύρος Σεπτέμβρης εισέβαλαν στο κτίριο της Ισραηλινής αποστολής στο Ολυμπιακό χωριό του Μονάχου.

Έπιασαν ομήρους έντεκα μέλη της αποστολής. Δύο εκτελέστηκαν επί τόπου όταν αντιστάθηκαν. Η τελική έκβαση: εννέα όμηροι, πέντε τρομοκράτες και ένας αστυνομικός νεκροί. Τρεις τρομοκράτες συνελήφθησαν και κρατήθηκαν μέχρι τον Οκτώβριο.

Η μουσική του τραγουδιού: Ανατολή, ψυχεδέλεια και πολιτική

Το Hassan I Sahba είναι μουσικά ένα υβρίδιο ψυχεδελικού rock με ανατολίτικες επιρροές. Το riff του είναι επαναληπτικό, σχεδόν τελετουργικό, με έντονη χρήση μινόρε κλιμάκων που παραπέμπουν σε μουσικές της Μέσης Ανατολής.

Η ενορχήστρωση είναι λιτή αλλά υπνωτική, με ρυθμική σταθερότητα που θυμίζει πορεία ή τελετή. Τα φωνητικά του Calvert είναι καταγγελτικά, σχεδόν προφητικά, και η παραγωγή αφήνει χώρο για την ατμόσφαιρα να κυριαρχήσει.

Το κομμάτι λειτουργεί σαν μουσική αφήγηση, όπου η ιστορία δεν λέγεται μόνο με λέξεις αλλά και με ηχητικά μοτίβα που εντείνουν την αίσθηση απειλής, μυστικισμού και πολιτικής έντασης.

Η διαχρονικότητα του μηνύματος

Το Hassan I Sahba παραμένει επίκαιρο, όχι μόνο για την ιστορική του αναφορά, αλλά και για τον τρόπο που σχολιάζει την παγκόσμια πολιτική μέσα από μουσική.

Σε μια εποχή όπου η τρομοκρατία, η παραπληροφόρηση και η πολιτική χειραγώγηση συνεχίζουν να διαμορφώνουν την καθημερινότητα, η μουσική — όπως το Hassan I Sahba — λειτουργεί ως υπενθύμιση ότι η τέχνη μπορεί να αφηγηθεί την αλήθεια με τρόπο που η ιστορία συχνά αποφεύγει. 

Το Hassan I Sahba δεν είναι απλώς ένα κομμάτι με πολιτικό υπαινιγμό ή ιστορική αναφορά. Είναι ένα μουσικό μανιφέστο που, μέσα από την ψυχεδελική του αισθητική και την ανατολίτικη του ατμόσφαιρα, καταφέρνει να συμπυκνώσει αιώνες συγκρούσεων, ιδεολογιών και παρερμηνειών.

Οι Hawkwind, με την χαρακτηριστική τους ικανότητα να μετατρέπουν την σκηνή σε τελετουργικό χώρο, δίνουν στο τραγούδι μια ζωντανή, μεταβαλλόμενη μορφή. Κάθε εκτέλεση είναι διαφορετική, κάθε συναυλία μια νέα ανάγνωση του ίδιου μηνύματος.

Και αυτό είναι ίσως το πιο ουσιαστικό: η μουσική δεν είναι στατική. Όπως και η ιστορία, αναπνέει, μεταμορφώνεται και επαναπροσδιορίζεται. Το Hassan I Sahba δεν προσφέρει απαντήσεις — προσφέρει προβληματισμό. Δεν χαϊδεύει συνειδήσεις — τις ταρακουνά.

Σε μια εποχή που η πληροφορία είναι άφθονη αλλά η κατανόηση σπάνια, τέτοια τραγούδια λειτουργούν σαν πύλες. Πύλες προς την ιστορία, την πολιτική, τη φιλοσοφία — και τελικά, προς τον ίδιο τον άνθρωπο.

 Jacek Henryk Maniakowski