Gang of Four - Damaged Goods

 

Δεν είναι λίγοι αυτοί, που θεωρούν ότι, το πραγματικό δεν είναι αυτό που φαίνεται, αλλά το αόρατο. Ο κάθε φιλόσοφος, ακόμα και απλά ένας φιλοσοφημένος, θα συμφωνούσαν σε αυτό το θεώρημα. Οι ψυχολόγοι σίγουρα θα συμφωνούσαν και αυτοί. Και δεν θα ήταν λίγοι και ιστοριοδίφες που θα το ασπαζόταν. Άλλωστε από μια σχεδόν αόρατη σπίθα δημιουργούνται οι πιο μεγάλες «φωτιές», θα συμπλήρωναν κάποιοι ποιητές. Στην Μουσική τα πράγματα λειτουργούν με αυτόν τον τρόπο, όπου μια μικρή μουσική ευρεσιτεχνία, μπορεί να δημιουργήσει ολόκληρο μουσικό κίνημα. Αλλά ακόμα και ένα διαφορετικό κούρδισμα  κιθάρας.

Σε μια τέτοια κατηγορία τραγουδιών ή «σπιθών», ανήκει και το σχεδόν αρχετυπικό Damaged Goods των Gang of Four. Πρώτο single των Άγγλων Gang of Four και ουσιαστικά το εισιτήριο τους στον κόσμο της μουσικής. Αρχικά κυκλοφόρησε στις 13 Οκτωβρίου του 1978 από την ανεξάρτητη Fast Product. Μετά από έναν χρόνο σχεδόν, Σεπτέμβριο του 1979, κυκλοφόρησε στο εμβληματικό «Entertainment!» άλμπουμ, (Από τη  EMI Records πλέον) που έγινε η βασική επιρροή για καλλιτέχνες όπως ο Kurt Cobain και  Flea των  Red Hot Chili Peppers.

Το αρχικό τέμπο, με το οποίο ξεκινάει το τραγούδι, αλλά είναι και θεμέλιο για όλο το τραγούδι, αποτελεί μια καινοτομία για εκείνη την εποχή. Αργότερα, το ίδιο μοτίβο θα χρησιμοποιηθεί από αρκετές μπάντες, μεταξύ αυτών και οι δικοί μας «Τρύπες». Ο συνδυασμός της funk με την punk, ήταν πραγματικά πρωτοπόρος. Τα φωνητικά του  Jon King ακούγονται σαν θρήνος και προστίθεται μια σχεδόν rap απαγγελία μαζί. Ουσιαστικά ήταν ένας τρόπος απαγγελίας ποίησης, ο οποίος χρησιμοποιούταν ήδη στην jazz και έχει τις ρίζες του στην ανατολική Αφρική (Kikuyu). Στο συγκεκριμένο τραγούδι, την απαγγελία κάνει ο κιθαρίστας του συγκροτήματος Andy Gill.

Το τραγούδι μπορεί να χαρακτηριστεί και σαν μια χορευτική pop σύνθεση, αλλά στην πραγματικότητα είναι μια νέα έκφραση της punk. Αλλά τα αγανακτισμένα φωνητικά του Jon King, ουσιαστικά το βγάζουν από αυτήν την κατηγορία.

Πέρα όμως, από τις μουσικές καινοτομίες, το τραγούδι παρουσιάζει και στιχουργικό ενδιαφέρον. Καταρχήν ο τίτλος του τραγουδιού αναφέρεται σε πρόσωπο, το οποίο δείχνει να έχει πολύ καλό χαρακτήρα, αλλά ουσιαστικά δεν είναι στην πραγματικότητα. Αποτέλεσμα ψυχολογικών τραυμάτων, οποία δημιουργήθηκαν στο παρελθόν. Μια ακόμα ερμηνεία αφορά τα δημόσια πρόσωπα, των οποίων η φήμη έχει καταστραφεί. (https://www.collinsdictionary.com/dictionary/english/damaged-goods). Κατά μια ακόμα ερμηνεία το Damaged Goods αναφέρεται απλά σε μια «slut», με όλες μαζί σημασίες της λέξης αυτής.

Αν και οι στίχοι είναι διφορούμενοι, μιλάνε ξεκάθαρα για σεξιστικές πολιτικές, είτε επιχειρήσεων είτε ακόμα και κρατών.  Όπου μια γυναίκα θεωρείται απλά ένα αντικείμενο προς πώληση. Ο Kevin J.H. Dettmar, συγγραφέας του βιβλίου Gang of Four's Entertainment!, υποστηρίζει πως ο ήρωας του τραγουδιού δεν έχει καν την στοιχειώδης αυτογνωσία.

Ο τότε τραγουδιστής της μπάντας, ο Jon King, ο οποίος είναι και συνδημιουργός των στίχων,  θυμάται σε μια συνέντευξή του στο περιοδικό Clash το 2009 πως εμπνεύστηκε τους στίχους. Η βασική πηγή της έμπνευσής του ήταν ένα σλόγκαν σε ένα υποκατάστημα της αλυσίδας σούπερ μάρκετ Morrisons στο Leeds. Συγκεκριμένα ένα ηλιόλουστο Σαββάτο έψαχναν για προσφορές σε κάποια σουπερμάρκετ . Ακόμα πιο συγκεκριμένα, έψαχναν για φασόλια σε κονσέρβα, όταν παρατήρησαν το σχεδόν απελπιστικό, κατά τον ίδιο, σλόγκαν του εν λόγω καταστήματος. Η φράση ήταν «The change will do you good», όπου η δύο σημασίες της λέξης, χρήματα και αλλαγή, στριφογύρισαν στο μυαλό του μουσικού. Η μόνη σκέψη του εκείνη την ώρα ήταν: «κάποιος πλήρωσε για αυτήν βλακεία/σκουπίδι» (Someone got paid for this rubbish!).

Από την άλλη η καλλιτεχνική του ευφυΐα, πήρε γρήγορες στροφές και σκέφτηκε να το χρησιμοποιήσει  σαν  αρχικός στίχος. Ο Andy Gill, κιθαρίστας συμπλήρωσε έναν στίχο ακόμα "Damaged goods, send them back", ο οποίος μπήκε στην μέση του τραγουδιού. Ο στόχος ήταν το τραγούδι να μιλάει για μια καταδικασμένη σχέση. Αργότερα πήρε μια πιο πολιτική και ιδεολογική σημασία. Άλλωστε ακόμα και σήμερα, τέσσερεις δεκαετίες μετά, οι στίχοι είναι πηγή πολλών ερμηνειών.

Το τραγούδι, αν και είχε αρκετή επιτυχία, δεν πρόσφερε καθόλου χρήματα στην μπάντα. Απλά ήταν το εισιτήριο για να υπογράψουν στην EMI Records για το πρώτο ολοκληρωμένο τους άλμπουμ.

Ακόμα και το εξώφυλλο του single, έχει σημειολογικό ενδιαφέρον, καθώς είναι εμπνευσμένο από το κίνημα Καταστασιακή Διεθνής ή ομάδα των Σιτουασιονιστών ή Σιτουασιονιστική ομάδα (γαλ. Internationale situationniste), το οποίο αποτελούνταν από καλλιτέχνες και η δράση του επηρέασε σημαντικά ακόμα και τα γεγονότα του Μάη του ’68. Αλλά διαλύθηκε το 1972.

Αλλά και από το κίνημα της Αποδόμησης, το οποίο έγινε γνωστό χάρη στον Ζακ Ντεριντά κατά τη δεκαετία του '60.

Η μαύρη γραμματοσειρά σε ροζ φόντο θυμίζει έντονα το λογοτεχνικό περιοδικό Blast, το οποίο κυκλοφόρησε μόλις σε 2 τεύχη, με το πρώτο να κυκλοφορεί τον Ιούλιο του 1914 και το δεύτερο έναν χρόνο αργότερα. Ουσιαστικό εκπροσωπούσε το καλλιτεχνικό κίνημα του Βορτισισμού. Μια βραχύβια καλλιτεχνική κίνηση με διάρκεια ζωής μόλις μια τριετία.

Το οπισθόφυλλο έχει μια φωτογραφία μια γυναίκας ταυρομάχου, οποία σκοτώνει έναν ταύρο και ένα γράμμα στον Bob Last, ιδιοκτήτη της δισκογραφικής Fast Product.

Στην ουσία το τρίλεπτο αυτό τραγούδι, πέρα ότι αποτελεί συμπυκνωμένη γνώση, είναι και μουσική σπίθα, η οποία δημιούργησε πολλές μουσικές «πυρκαγιές».  

Επίσης η ομώνυμη του τραγουδιού ανεξάρτητη δισκογραφικής, εμπνεύστηκε το όνομά της από αυτό τραγούδι. 

Jacek Henryk Maniakowski

History of rock: Alan Freed

 

Η παρθενογένεση είναι μια φανταστική κατάσταση ή στην καλύτερη μια θρησκευτική ορολογία, που δεν έχει ιδιαίτερη σχέση με θνητούς, άρα για να δημιουργηθεί κάτι καινούργιο, πρέπει να «πατήσει» σε κάτι παλιό. Πιο φυσιολογικά όμως, προέρχεται από μια ένωση δύο διαφορετικών, φαινομενικά έστω, πραγμάτων. Και σε αυτό χρειάζεται πάντα ένας καταλύτης, για να μπορεί να τα ενώσει, σε μια πράξη… rocking and rolling.

Ο καταλύτης στην περίπτωση της μουσικής είναι συνήθως κάποιο συγκεκριμένο πρόσωπο. Άλλωστε την ιστορία την κάνουν οι άνθρωποι και η ιστορία είναι άνθρωποι. Σίγουρα οι πραγματικοί πρωτοπόροι «καίγονται» και οι στάχτες τους σκορπίζονται σε  μια φανταστική χώρα της λήθης, αλλά το μόνο που μπορεί να κάνει κάποιος αναζητητής είναι να συμβιβαστεί με καταγεγραμμένα ονόματα. Έτσι από την πρώτη αναφορά σε τραγούδι στον όρο rock’n’roll το 1922, μέχρι και την επισημοποίηση του πέρασαν σχεδόν τρεις δεκαετίες. Και όχι οποιεσδήποτε δεκαετίες, αλλά οι πιο σημαντικές από ιστορική και κοινωνική άποψη. Οι τεράστιες κοινωνικοπολιτικές ανακατατάξεις δημιουργούν και εύφορο έδαφος για νέες μουσικές προσεγγίσεις. Και εκτός από τους ίδιους καλλιτέχνες, που έχουν ξεκινήσει ήδη να γεννάνε νέες ιδέες, έπρεπε να βρεθεί κάποιος να τις βαπτίσει, αλλά και να τις γνωστοποιήσει. Όνομα αυτού είναι Alan Freed…

 Έξω από το Rock and Roll Hall of Fame στην πόλη Cleveland του Ohio  υπάρχει μια πινακίδα που γράφει: «When radio station WJW disc jockey Alan Freed (1921-1965) used the term "rock and roll" to describe the uptempo black rhythm and blues records he played beginning in 1951, he named a new genre of popular music that appealed to audiences on both sides of 1950s American racial boundaries--and dominated American culture for the rest of the 20th century. The popularity of Freed's nightly "Moon Dog House Rock and Roll Party" radio show encouraged him to organize the Moondog Coronation Ball--the first rock concert. Held at the Cleveland Arena on March 21, 1952, the oversold show was beset by a riot during the first set. Freed, a charter inductee into the Rock and Roll Hall of Fame, moved to WINS in New York City in 1954 and continued to promote rock music through radio, television, movies, and live performances.». Η πινακίδα αυτή ουσιαστικά επισημοποιεί τον ραδιοφωνικό αυτόν παραγωγό σαν νονό του μεγαλύτερου και διαρκώς εξελισσόμενου μουσικού είδους. Και όπως προανέφερα οι άνθρωποι είναι Ιστορία, άρα μια στοιχειώδης αναφορά για κάποιους είναι απαραίτητη.

Ο Albert James "Alan" Freed, όπως  είναι το πλήρες όνομά του γεννήθηκε στην πόλη Johnstown της  Pennsylvania από Ρωσο-Εβραίο μετανάστη τον Charles S. Freed και από μητέρα Ουαλο-Αμερικανίδα την Maude Palmer, τον Δεκέμβριο του 1921, σχεδόν χρόνο πριν ο rock and roll χρησιμοποιηθεί σε ένα τραγούδι. Η πολυεθνική του καταγωγή δεν είναι απλά μια τυπική αναφορά, καθώς η μίξη αυτή τον επηρέασε σημαντικά και στις δικές του … μουσικές μίξεις. Το 1933 η οικογένειά του μετακομίζει στο Salem του Ohio, όπου και αποφοιτά από το Salem High School το 1940. Στο σχολείο αυτό δημιουργεί μια μπάντα με το όνομα «Sultans of Swing»(!!!), στην οποία έπαιζε τρομπόνι. Η επιθυμία του να είναι ο απόλυτος ηγέτης της μπάντας δεν εκπληρώνεται καθώς μια μόλυνση στο αυτί του δεν θα του επιτρέψει να την εκπληρώσει. Η μοίρα τελικά είχε άλλα σχέδια γι’ αυτόν, ακόμα πιο μεγάλα.

Στο Ohio State University, το οποίο τρεις δεκαετίες μετά θα πρωταγωνιστούσε στα πρωτοσέλιδα των εφημερίδων, αλλά και σε ένα από τα πιο κλασικά τραγούδια της rock, ξεκινά το πρώτο του ενδιαφέρον για το ραδιόφωνο. Το φλερτ αυτό παίρνει σάρκα και οστά κατά την διάρκεια της στρατιωτικής του θητείας στον Β’ Π. Π., όπου διατελεί DJ στο WKBN Armed Forces Radio. Ο στρατός δεν άλλαξε την φιλοδοξία του και αποφασίζει να ασχοληθεί επαγγελματικά με το ραδιόφωνο. Τα πρώτα του βήματα είναι σε μικρά τοπικά ραδιόφωνα  όπως WKST του New Castle, WKBN του Youngstown και WAKR του Akron. Στο τελευταίο αρχίζει να εκφράζει τις μουσικές του προτιμήσεις στα hot jazz και pop, αρκετά καινοτόμα είδη για ραδιόφωνο εκείνης της εποχής, κάτι όμως που τον κάνει αρκετά δημοφιλή.

Η φράση του Paulo Coelho η ζωή είναι ένα σύνολο από μυστηριώδεις συναντήσεις, ξαναβρίσκει την πλήρης εφαρμογή και στην περίπτωση του Αμερικανού dj. Συγκεκριμένα όταν ακόμα εργάζεται στο WAKR (1590 AM) στο Άκρον του Οχάιο, συναντιέται με τον Leo Mintz, ιδιοκτήτη ενός από τα μεγαλύτερα δισκοπωλεία του Cleveland, του Record Rendezvous. Και όλα αυτά λίγο πριν τελειώσει η πιο αιματοβαμμένη δεκαετία στη ιστορία του ανθρώπινου πολιτισμού με τον  ρατσισμό να είναι ακόμα στο ζενίθ του στην Αμερική. Ο Mintz μοιράστηκε την παρατήρησή ότι κάποιοι συγκεκριμένοι δίσκοι παρουσιάζουν αύξηση στις πωλήσεις και του πρότεινε να αρχίζει να τους παίζει και στις δικές εκπομπές. Το 1951 μετακομίζει στο Cleveland και την στήριξη των Mintz και William Shipley, διανομέα της RCA στο Βόρειο Ohio, αναλαμβάνει μια μεταμεσονύχτια εκπομπή στο WJW radio με χορηγούς τους Main Line, RCA Distributor και το κατάστημα Record Rendezvous. Η εκπομπή του ονομάζεται The Moondog House και ο ίδιος αυτό-αποκαλείται The King of the Moondoggers. Χρησιμοποιεί μια προφορά Αφρο-αμερικανών και την ονομάζει Moondog από το παρατσούκλι του avant-garde συνθέτη και ποιητή, του Louis Thomas Hardin. Άλλες του καινοτομίες, εκτός από την μετάδοση Rhythm and Blues τραγουδιών, είναι η επαφή που δημιουργεί με το κοινό του και η πιο ο τρόπος των εκφωνήσεων του έχει πολύ ενέργεια, σε αντίθεση με τον πιο υποτονικό, που συνηθιζόταν από άλλους ραδιοφωνικούς παραγωγούς.

Ο Alan Freed έχει βάλει σκοπό να αλλάξει μουσικό τοπίο στην Αμερική αρχικά. Έτσι ένα χρόνο αργότερα διοργανώνει το The Moondog Coronation Ball. Το γεγονός λαμβάνει χώρα στο Cleveland Arena και θεωρείται επίσημα σαν το πρώτο rock and roll concert. Δεν πρόκειται για συναυλία αλλά για DJ Set, το οποίο έχει τεράστια ανταπόκριση, αν και διακόπτεται άδοξα λόγω υπερ-προσέλευσης κόσμου και υπό τον φόβο επεισοδίων. Ωστόσο η φήμη του ραδιοφωνικού παραγωγού εκτοξεύεται και με τον  WJW να του δίνει ακόμα περισσότερο ραδιοφωνικό χρόνο, αλλά ακόμα και περισσότερη ελευθερία. Το πρόγραμμά του μεταδίδεται πλέον και στην Νέα Υόρκη η μουσική βιομηχανία κατατάσσει την πόλη του Cleveland σαν το επίκεντρο της νέας μουσικής επανάστασης. Αλλά και ο πλέον τοπικός μουσικός χαρακτήρας της πόλης εξαπλώνεται σε όλη την Αμερικάνικη περιφέρεια.

Όπου υπάρχει φως, υπάρχει και σκιά. Η πρώτη του δικαστική διαμάχη είναι φαινομενικά άνευ σημασίας, όταν ο  original Moondog, δηλαδή Louis Thomas Hardin μηνύει το Νέο-Υορκέζικο ραδιόφωνο WINS  και ζητάει αποζημίωση από τον Freed για την μη νόμιμη χρήση του ονόματός του. Η υπέρ του μουσικού το δρόμου απόφαση του δικαστηρίου επιδικάζει το ποσό των 6000 δολαρίων, το οποίο και καταβάλλεται και επιτρέπει και την περεταίρω χρήση του. Το Rock Around the Clock έχει πατήσει ήδη στην κορυφή των αμερικάνικων charts, αλλά και στην άλλη μεριά του ατλαντικού. Είναι επίσημα το πρώτο Νο 1 rock and roll τραγούδι. Η συμβολή του ραδιοφωνικού παραγωγού στην διάδοση του στην Ευρώπη επετεύχθη μέσω της εκπομπής του στο  Radio Luxembourg οποία ονομαζόταν Jamboree.

Σίγουρα δεν είναι κάποιο πλήρες βιογραφικό του Alan Freed, αλλά άλλη μια  αφορμή για προσωπική αναζήτηση. Ο πρωτοπόρος αυτός ραδιοφωνικός παραγωγός έζησε μια ζωή ενός rock’n’roll star και αυτό είχε σαν αποτέλεσμα τον πρόωρο θάνατο του από επιπλοκές που δημιουργήθηκαν από τις καταχρήσεις 20 Ιανουαρίου του 1965. Και με την μουσική, που ώθησε όσο κανένας άλλος, να έχει κυριαρχήσει σ’ όλο τον δυτικό κόσμο. Η καριέρα του καταστράφηκε από το σκάνδαλο Payola, με τον νομικό όρο αυτόν θα ασχοληθούμε σε κάποιο ξεχωριστό άρθρο, μιας που είναι πολύ σημαντικός στην ιστορία της rock και αγνοείται από τους περισσότερους. Και όπως είπε προφητικά ο Marshall McLuhan : «μέσον είναι το μήνυμα» … και ο Alan Freed απέδειξε την σημασία αυτής της φράσης…

… συνεχίζεται

Jacek Henryk Maniakowski