Η διαχρονική απορία αν η τέχνη
διαμορφώνει την κοινωνία ή η κοινωνία την τέχνη πλανιέται πάνω από τα κεφάλια
πολλών — ίσως και μέσα σε αυτά. Οι απαντήσεις είναι μοιρασμένες και στις δύο
πλευρές, με ισχυρά επιχειρήματα να στηρίζουν κάθε άποψη. Ίσως η πιο ισορροπημένη
θέση να είναι πως τέχνη και κοινωνία αλληλοεπηρεάζονται και
αλληλοδιαμορφώνονται.
Ωστόσο, προκύπτει κι ένα άλλο
ερώτημα: πώς επιλέγουμε τα τραγούδια που ακούμε; Ή μήπως αυτά μας επιλέγουν,
ανάλογα με τις επιθυμίες, τους φόβους, τις προσδοκίες μας — και τις κοινωνικές
μας ανησυχίες; Ίσως αυτές να είναι το «παράθυρο» που αφήνουμε ανοιχτό, ώστε ένα
τραγούδι να εισχωρήσει στο μυαλό μας ή ακόμα και στην καρδιά μας.
Οι Queen, για παράδειγμα, δεν
είναι από τα συγκροτήματα που συνδέθηκαν με πολιτικά ή κοινωνικά θέματα. Για
την ακρίβεια, ούτε μία φορά οι στίχοι τους δεν ασχολήθηκαν με τέτοιο
περιεχόμενο. Κι όμως, η τεράστια καριέρα τους εκτυλίχθηκε σε δύο δεκαετίες γεμάτες
κοινωνικές και πολιτικές αναταράξεις. Γιατί λοιπόν δεν άγγιξαν ποτέ αυτά τα
ζητήματα;
Την απάντηση δίνει ο ντράμερ της μπάντας, Roger Taylor, σε συνέντευξή του στο Music Radar. Όπως εξηγεί, οι στίχοι των Queen καταπιάνονται με θέματα όπως η φιλία, η αγάπη, η κατάκτηση του κόσμου, οι αγώνες ποδηλάτου, τα γρήγορα αυτοκίνητα και οι κακοί δημοσιογράφοι — αλλά ποτέ με την πολιτική. Ο λόγος είναι απλός: ο Freddie Mercury δεν ήθελε να τραγουδάει για πολιτικά θέματα. Από την αρχή της πορείας τους, είχε δηλώσει:
Αυτή η αποκάλυψη γεννά νέα
ερωτήματα: πρέπει τα τραγούδια — ειδικά στη rock και metal — να έχουν
κοινωνικοπολιτική προσέγγιση; Μήπως ένα διάσημο συγκρότημα οφείλει έστω και
περιστασιακά να ασχοληθεί με τέτοια θεματολογία;
Η απάντηση είναι πως δεν υπάρχει
“πρέπει” στην τέχνη. Τα τραγούδια είναι αποτέλεσμα έμπνευσης — και αυτή δεν
υπακούει σε κανόνες. Ένας μουσικός μπορεί να είναι εξαιρετικός δημιουργός,
χωρίς να έχει διαμορφωμένη πολιτική άποψη. Άλλωστε, γράφει για όσα ζει και
αισθάνεται: είτε για να τα αναδείξει, είτε για να τα αποφύγει, δημιουργώντας
μια πιο ανεκτή πραγματικότητα.
Πολλοί καλλιτέχνες, ειδικά όσοι
έχουν καταξιωθεί, έχουν κατηγορηθεί πως ζουν «στην πολυτελή κοσμάρα τους»,
μακριά από τα προβλήματα των οπαδών τους. Όμως μήπως αυτή η απόσταση είναι
ακριβώς αυτό που επιζητούν οι οπαδοί; Μια απόδραση από την καθημερινότητα;
Υπάρχουν μουσικά είδη και
καλλιτέχνες με πολύ πιο σοβαρή πολιτική άποψη από τους ίδιους τους πολιτικούς.
Άρα δεν χρειάζεται όλοι να ασχολούνται με την πολιτική. Υπάρχει βέβαια και η
πιθανότητα η πολιτική προσέγγιση να είναι «κατά παραγγελία» — χρηματοδοτούμενη
και εργαλειακή, με τον καλλιτέχνη να λειτουργεί ως μέσο χειραγώγησης.
Από την άλλη, υπάρχουν μουσικοί
των οποίων η καλλιτεχνική ύπαρξη εξαρτάται από την πολιτική αναταραχή. Χωρίς
αυτή, ίσως να μην υπήρχε καν η μουσική τους. Όμως ο κόσμος του μουσικού — και
κατ’ επέκταση η φύση των τραγουδιών — δεν είναι μόνο εξωτερικός. Είναι κυρίως
εσωτερικός.
Ένας πραγματικός καλλιτέχνης, όταν
αντιληφθεί ένα κοινωνικοπολιτικό ζήτημα, θα το φανερώσει και θα το αναδείξει
μέσω των στίχων του. Αλλά δεν μπορούμε να απαιτούμε από τους μουσικούς να μας
«πετάξουν στα μούτρα» το πρόβλημα για να το δούμε. Η τέχνη δεν είναι νουθεσία —
είναι αντανάκλαση. Και η ευθύνη της κατανόησης ανήκει τελικά σε εμάς.
Άλλωστε τα τραγούδια μόλις φτάσουν στα αυτιά των κατάλληλων ανθρώπων αποκτούν την δική τους οντότητα και βούληση, ακολουθώντας διαφορετικό δρόμο που τους έχει δοθεί από τον δημιουργό τους. Δεν είναι λίγες φορές που "αθώα" τραγούδια γίνονται σύμβολα πολιτικών γεγονότων, όπως το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα των Aphrodite's Child και το τραγούδι τους Rain And Tears, που από μόνο του έγινε σύμβολο του Μάη του '68. Άρα ο σκοπός ενός καλλιτέχνη είναι να δημιουργεί και ίσως να αφήνει το δημιούργημά του να ακολουθεί τον δικό του δρόμο.
Πηγή:  https://www.antyradio.pl/Muzyka/Rock-News/Dlaczego-Queen-nie-pisal-politycznych-piosenek-48757
