Blue Öyster Cult - Astronomy

«Astronomy»: Η Μυσταγωγία του Αγνώστου και η Μουσική ως Φιλοσοφική Πράξη

Η σύγχρονη ροκ μουσική έχει γεννήσει μερικά από τα πιο πολυσύνθετα και μυστηριώδη έργα της σύγχρονης τέχνης. Ανάμεσά τους, το «Astronomy» των Blue Öyster Cult ξεχωρίζει όχι μόνο για τη μουσική του αρτιότητα, αλλά κυρίως για το φιλοσοφικό του βάθος. Πρόκειται για ένα κομμάτι που ξεφεύγει από τα όρια της ψυχεδελικής ή διαστημικής αισθητικής και μετατρέπεται σε υπαρξιακή λειτουργία, σε ένα είδος εσωτερικής αστρονομίας της ανθρώπινης συνείδησης. Παρουσιάστηκε το 1974 στο άλμπουμ Secret Treaties, και από τότε παραμένει ένα αινιγματικό και προκλητικό έργο, ένα μυστήριο που δεν ζητά λύση, αλλά συμμετοχή.

Από τους πρώτους κιόλας στίχους, το τραγούδι μάς μεταφέρει σε μια άλλη διάσταση: εκεί όπου η νύχτα δεν είναι απλώς μια χρονική συνθήκη, αλλά το κατώφλι προς το άγνωστο. Το ρολόι που χτυπά δώδεκα σηματοδοτεί ένα σημείο καμπής, η στιγμή κατά την οποία ο χρόνος παύει να είναι βέβαιος και μετατρέπεται σε ρευστή έννοια. Το σκοτάδι της νύχτας αποπνέει κάτι απόκοσμο, και τo "moondrops burst" δηλώνουν όχι απλώς την εμφάνιση ενός φαινομένου, αλλά μια αποκαλυπτική έκρηξη: ο κόσμος αποδομείται και ξαναχτίζεται με νέους όρους.

Σε αυτή την πορεία, η πραγματικότητα δεν είναι δεδομένη. Οι στίχοι μάς τοποθετούν μέσα σε ένα σύμπαν όπου η λογική και η παραφροσύνη συνυπάρχουν: "acid and oil on a madman's face". Εδώ η εικόνα είναι θολή, παραισθητική, σχεδόν νιτσεϊκή. Υποδηλώνει έναν κόσμο όπου η προσπάθεια κατανόησης οδηγεί όχι στη φώτιση, αλλά στην παράνοια — και όμως, είναι αυτή ακριβώς η διαδρομή που μεταμορφώνει τον άνθρωπο. Η αναζήτηση για γνώση δεν είναι ποτέ ακίνδυνη. Και ο ακροατής, σαν άλλος Οδυσσέας, οφείλει να χαθεί πριν καταλάβει τι αναζητά.

Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, εμφανίζεται και η Σούζι,  μια μορφή εξίσου αινιγματική με το σύμπαν που περιγράφεται. Δεν είναι ξεκάθαρο αν είναι υπαρκτό πρόσωπο, συμβολισμός ή απλώς φωνή μέσα στη νύχτα. Είναι όμως μια φιγούρα ανθρώπινη, θνητή, και ταυτόχρονα προορισμένη για κάτι μεγαλύτερο. Οι στίχοι τη συνδέουν με την καθημερινότητα, με το «κανονικό», τον γάμο, τις κοινωνικές συνθήκες και ταυτόχρονα την τοποθετούν μπροστά από «παράθυρα και πόρτες» που ανοίγουν ή κλείνουν. Πρόκειται για σύμβολα επιλογών, κομβικών στιγμών, πνευματικών διεξόδων ή και αδιεξόδων.

Η παρουσία του σκύλου, φαινομενικά μικρή, είναι αποκαλυπτική. Σε συνδυασμό με την αναφορά στον Σείριο, το πιο φωτεινό αστέρι στον νυχτερινό ουρανό, λειτουργεί ως πνευματικός οδηγός. Δεν είναι απλώς ένα ζώο-φύλακας· είναι η πυξίδα του εσωτερικού μας προσανατολισμού, η ενσάρκωση της πίστης σε έναν κόσμο σκοτεινό και αποπροσανατολιστικό. Όπως στην αιγυπτιακή μυθολογία ο Άνουβις καθοδηγεί τις ψυχές, έτσι και εδώ, ο σκύλος οδηγεί τον άνθρωπο μέσα από το λαβύρινθο του εσωτερικού διαστήματος.

Και κάπου εδώ εμφανίζεται η πιο μυστηριώδης μορφή του τραγουδιού: η Desdinova. Αν η Σούζι είναι η γυναίκα που ατενίζει το άγνωστο, η Desdinova είναι εκείνη που το έχει διαβεί. Πρόκειται για την επανεμφάνιση του ανθρώπου ως κοσμική συνείδηση, για μια μορφή που γεννιέται από τη μεταμόρφωση.  το αστέρι που χαμογελά δεν είναι φιλικό — είναι ειρωνικό, μεταφυσικό, ενδεχομένως επικίνδυνο. Η Desdinova δεν είναι από αυτόν τον κόσμο. Είναι μια μορφή αλχημικής μετενσάρκωσης, η προσωποποίηση της ίδιας της απορίας.

Η ίδια λειτουργεί ως οδηγός στο Four Winds Bar, ίσως το πιο σημαντικό σημείο όλου του τραγουδιού. Το "Four Winds at the Four Winds Bar" μοιάζει με επωδό, με προσευχή ή με ξόρκι. Το τέσσερα, ως αριθμός της σταθερότητας, της φύσης, των εποχών, των κατευθύνσεων, υποδεικνύει πως βρισκόμαστε στον κεντρικό κόμβο του υπαρξιακού χάρτη. Το μπαρ δεν είναι χώρος αναψυχής, αλλά κοσμολογικός σταυροδρόμι: εκεί όπου η Σούζι πρέπει να επιλέξει, όχι απλώς μονοπάτι, αλλά κοσμοαντίληψη. Ο χρόνος, ο εαυτός, και το σύμπαν τέμνονται. Και η απόφαση είναι πάντα δική μας, αν και ποτέ πλήρως συνειδητή.

Αυτή η υπερβατική σκηνογραφία δεν προσφέρει απαντήσεις. Αντίθετα, μας προσκαλεί σε μια διαρκή απορία, σε μια διαλεκτική σχέση με το Άγνωστο. Το Astronomy δεν είναι απλώς τραγούδι, αλλά είναι ένα φιλοσοφικό εργαλείο, μια μορφή ύπαρξης μέσω του ήχου. Η λυρική του αβεβαιότητα θυμίζει Χάιντεγκερ, η υπαρξιακή του απελπισία Καμύ. Δεν είναι έργο για να λυθεί. Είναι έργο για να κατοικηθεί.

Ίσως, τελικά, η μεγαλύτερη αλήθεια να είναι ότι η αναζήτηση αξίζει περισσότερο από την απάντηση. Ότι το ταξίδι μέσα στην άγνοια, η περιπλάνηση ανάμεσα στις αστρικές ερωτήσεις, η ανάγκη να δούμε πίσω από τις κλειστές πόρτες του σύμπαντος — όλα αυτά συγκροτούν την ουσία της ύπαρξής μας. Το Astronomy δεν ζητά να το καταλάβεις. Ζητά να το νιώσεις. Και κάπου ανάμεσα στη Σούζι, τη Desdinova, τον σκύλο και τα τέσσερα σημεία του ορίζοντα, κάτι μέσα μας — έστω και ανεπαίσθητα — μετατοπίζεται.

Στράτος Κυπριάδης