Τα γεγονότα που αποτελούν την ιστορία είναι πάντα αλληλένδετα μεταξύ τους. Δεν υπάρχει τίποτα ξέχωρο μέσα στην πορεία της και μια συνεχής σχέση αιτίας και αποτελέσματος, απλά την κινεί. Το rock’n’roll είναι μέρος και αποτέλεσμα μια τέτοιας ιστορικής ροής, μιας που και αυτό αποτελεί μια ανθρώπινη δραστηριότητα. Και όπως είθισται, αυτές οι δραστηριότητες πρέπει να συνοδεύονται και κάποιους κανόνες, για να εξασφαλίζεται η ομαλή ροή. Σίγουρα όμως η τέχνη σε οποιαδήποτε της μορφή, χρειάζεται μια ροή χρημάτων. Είτε για να στηριχτεί η ίδια, είτε για να δημιουργήσει αυτήν την ροή.
Το rock’n’roll δεν ήταν μόνο μουσική, αλλά και μια πολύ «μπίζνα» και η αιτία να δημιουργηθεί μια τεράστια μουσική βιομηχανία. Και για να μπορέσει να γίνει δίκαιη και ίση μεταχείριση των μουσικών, έστω και στα πλαίσια μιας φαντασίωσης που λέγεται «American Dream», έπρεπε να δημιουργηθεί ένα νομικό υπόβαθρο. Αυτό φυσικά φρόντισε να το κάνει πολύ πριν η μουσική βιομηχανία πάρει τεράστιες διαστάσεις. Έτσι, κάπου στις αρχές του 20ου αιώνα, με την δημιουργία του ραδιοφώνου, αλλά και με την διορατική αίσθηση για την βιομηχανοποίηση της μουσικής, η αμερικάνικη κυβέρνηση φρόντισε να θεσπίσει έναν τέτοιο νόμο.
Ο νόμος «47 U.S. Code § 317 - Announcement of payment for broadcast (Σχετικά με την γνωστοποίηση επί πληρωμής ραδιοφωνικής μετάδοσης) . Ουσιαστικά, επιβάλει στα μέσα μαζικής ενημέρωσης να γνωστοποιούν στον ακροατή την κάθε μετάδοση που γίνεται επί πληρωμή ή οποιοδήποτε αντάλλαγμα. Η ιδιοκτήτρια αρχή ενός τέτοιου μέσου (π.χ. ραδιοφώνου) πρέπει να γνωρίζει, αν κάποιος υπάλληλος δέχεται ανταμοιβή για μετάδοση επί πληρωμή ή κάποιο αντάλλαγμα κάποιου κειμένου, τραγουδιού ή είδησης και είναι υπεύθυνη για να γνωστοποιηθεί αυτό. Απαλλαγή από αυτήν την υποχρέωση γίνεται όταν η μετάδοση είναι προς κοινό συμφέρον. Αλλά για να μην μπλέκουμε με νομικές ορολογίες και μια πιθανή λάθος μετάφραση αυτών, απλά απαγορεύει την «μίζα» για την μετάδοση τραγουδιών (αυτό που μας ενδιαφέρει ), ειδήσεων ή οποιωνδήποτε πληροφοριών.
Έτσι όπου υπάρχει νόμος υπάρχει και η παράβασή του. Μαζί με το rock’n’roll γεννιέται και μια νέα ορολογία, όπως το Payola. Ο συγκεκριμένος όρος αναφέρεται σε οποιαδήποτε μυστική πληρωμή για ευνοϊκή μεταχείριση ενός προϊόντος με ευρεία έννοια. Στην μουσική βιομηχανία το προϊόν είναι ένα τραγούδι. Έτσι ορισμένοι ραδιοφωνικοί σταθμοί, όπως έχει παρατηρηθεί, έπαιζαν ένα, κυρίως νέο μουσικό κομμάτι, πιο πολλές φορές, με αποτέλεσμα αυτό να γίνεται και δημοφιλές. Κάτι τέτοιο πονήρεψε την μουσική βιομηχανία, μιας που με τέτοιον τρόπο αυξανόταν και οι πωλήσεις των δίσκων. Και η νομιμότητα μπροστά στο κέρδος είναι απλά ένα μικρό εμπόδιο, κυρίως όπου ο βασιλιάς είναι το χρήμα.
Ο όρος «payola» δημιουργήθηκε από το «pay» (αμοιβή, πληρωμή) και την κατάληξη «-ola», την οποία βρίσκουμε σε πολλά προϊόντα των αρχών του 20ου αι. όπως τα Pianola, Victrola, Amberola, Crayola. Και στην κυριολεξία σημαίνει την δωροδοκία ή καταβολή χρημάτων για να κάνεις ή να πεις κάτι ευνοϊκό για κάτι ή κάποιον ενάντια σε στην νόμιμη διαδικασία που προϋποθέτει κάτι τέτοια. Η The Federal Communications Commission (FCC) ή Ομοσπονδιακή Επιτροπή Επικοινωνιών το 2005-2006 «μοίρασε» πρόστιμα δεκάδων εκατομμυρίων δολαρίων σε εταιρίες καλωδιακής στην Νέα Υόρκη, αποτέλεσμα καταδικών περί παραβίασης του αυτού περί χορηγιών. Αλλά ο πρώτος διδάξας της συγκεκριμένης παράβασης ήταν ο Alan Freed ή καλύτερα πρώτος που αποκαλύφθηκε.
Το Payola είναι παλιό όσο και οι μουσικές «μπίζνες», αν και αρχικά δεν υπήρχαν κάποιοι έλεγχοι γι αυτήν. Το ραδιοφωνικό και τηλεοπτικό show του NBC, το Your Hit Parade, στηριζόταν σε τέτοιες τακτικές και επί μια 20-ετία αρνιόταν να αποκαλύψει τις τακτικές και μεθόδους που διαμόρφωναν τα top hits του. Η έκρηξη του rock’n’roll, ουσιαστικά σηματοδότησε και τη έκρηξη της συγκεκριμένης τακτικής, απειλώντας και τις παλιές μεθόδους των δισκογραφικών εταιριών. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι το γεγονός ότι τα ¾ της παραγωγής δίσκων στα μέσα της δεκαετία του ’40 προοριζόταν για τα jukebox. Όμως η νέα μουσική δημιούργησε και πλήθος ανεξάρτητων εταιριών, που η μαζική παραγωγή, άρα και ανάγκη για μαζικές πωλήσεις τις ώθησε σε αυτές τις μεθόδους προώθησης.
Η παράνομη αυτή μέθοδος, αρχικά ήταν και μέσον για την διάδοση της νέας μουσικής. Και οι πρωτοπόροι αυτής είναι και πρώτοι που επλήγησαν από σκάνδαλα σχετικά με αυτήν. Το αν τελικά ήταν μια προσπάθεια να πολεμηθεί το rock’n’roll με νόμιμα μέσα από το πουριτανικό κατεστημένο, πιθανόν δεν θα το μάθουμε αυτό. Αλλά σίγουρα έγινε γρήγορα κατεστημένο και οι μέθοδοι που παραπέμπουν σε στην payola, είναι αυτές που καθορίζουν τη μουσική πλέον. Ο πρώτος, του οποίου η καριέρα καταστράφηκε είναι και αυτό που χρεώνεται και το όνομα της μουσικής αυτής και δεν ήταν άλλος από τον Alan Freed. Όμως και άλλοι ανερχόμενοι αστέρες του ραδιοφώνου, όπως ο Dick Clark που αργότερα αθωώθηκε και συνεχισε την καριέρα του. Ο Phil Lind του WAIT (AM) στο Chicago λέγεται ότι έπαιρνε 22 .000 $ για κάθε τραγούδι που θα έπαιζε, ποσό κάπως υπερβολικό και ελεγχόμενο, αλλά δείχνει ενδεικτικά το μέγεθος.
Στις τακτικές αυτές όμως, ο κάθε καλλιτέχνης δεν είχε καμία συμμετοχή και μάλιστα αποτέλεσε για μια ακόμη φορά μέσο εκμετάλλευσης. Δεν ήταν λίγες φορές που αναγκαζόταν να παίζει δωρεάν σε συναυλίες που διοργάνωνε κάποιος ραδιοφωνικός σταθμός, απλά για να παραμείνει στην playlist του. Μετά τις πρώτες έρευνες για τον payola στις αρχές της δεκαετίες του ’60, το αδίκημα μπήκε στην κατηγορία του πλημμελήματος. Αλλά και από τους μουσικούς παραγωγούς, αφαιρέθηκε και το δικαίωμα να επιλέγουν οι ίδιοι την μουσική, χωρίς φυσικά να λείπουν οι εξαιρέσεις. Οι δισκογραφικές έδιναν λίστες, τις οποίες έπρεπε να ακολουθήσουν και οι DJ. Αυτό όμως έκανε τους ανεξάρτητους φορείς, να είναι ο μοναδικός τους τρόπος, η παράνομη αυτή τακτική προώθησης της μουσικής. Έτσι το 1986 το NBC News κάνει αναφορά για τον "The New Payola", ξεκινώντας νέο γύρω ερευνών.
Το 2002 η εισαγγελία της Νέας Υόρκης μέσω του Eliot Spitzer, βρήκε αποδεικτικά στοιχεία ενάντια στα στελέχη της Sony BMG για συμφωνίες με αλυσίδες ραδιοφωνικών σταθμών, που παραπέμπουν στην τακτική payola. Μόλις τρία χρόνια αργότερα η εταιρία το παραδέχτηκε και αναγκάστηκε να πληρώσει 10 εκατομμύρια δολάρια στο αμερικάνικο δημόσιο. Ίδια τύχη είχαν και οι Warner Music Group και Universal Music Group, οι οποίες αναγκάστηκαν να πληρώσουν 5 και 12 εκατομμύρια δολάρια αντίστοιχα. Φυσικά η νομιμότητα είναι πάντα κάποια βήματα πίσω από την παρανομία, εκμεταλλευόμενη κάποια νομικά παράθυρα, συνεχίζοντας την τακτική αυτή μέσω τρίτων. Η Federal Communications Commission ανακάλυψε όμως και αυτό το «παράθυρο» υποχρεώνοντας 4 μεγάλες εταιρίες μαζικής ενημέρωσης, τις CBS Radio, Citadel, Clear Channel και Entercom να καταβάλουν 12,5 εκατομμύρια δολάρια πρόστιμο. Έτσι αναγκάστηκαν, λόγω αυστηρών ελέγχων, να διακόψουν κάθε επαφή με ανεξάρτητους promoters.
Μια ακόμα πιο ακραία μορφή του payola συναντάται στην Νότια και Κεντρική Αμερική κυρίως. Στα τοπικά ραδιόφωνα εμφανίζεται κυρίως κάποιο όνομα, ανύπαρκτο ως τότε, προβαλλόμενο σαν ανερχόμενο αστέρι. Το ίδιο ραδιόφωνο διοργανώνει και κάποια συναυλία με τον ανύπαρκτο και στην πραγματικότητα καλλιτέχνη, η οποία προωθείται σε υπερβολικό βαθμό. Η τοποθεσία είναι εσκεμμένα λάθος και φυσικά ποτέ δε συμβαίνει αυτή η ζωντανή εμφάνιση. Ο λόγος για αυτό είναι πολύ απλός: ξέπλυμα χρήματος από το εμπόριο ναρκωτικών.
Από την άλλη ένα μια τακτική "pay[ing] to play" δεν ορίζεται σαν παράβαση νόμου σχετικού με το payola. Πολλές φορές συνηθίζεται μια μπάντα για να παίξει σε κάποιον χώρο, να καταβάλει κάποιο χρηματικό αντίτιμο. Μια συνήθεια η οποία εκφράζεται κυρίως στην Βρετανία και Αμερική στις περίφημες Battle of the Bands". Ο τρόπος γίνεται συνήθως μέσω κάποιου τρίτου μεσάζοντα, κάποιας εταιρίας προώθησης. Ακόμα και το περιοδικό Billboard ασχολήθηκε με αυτό το θέμα στο άρθρο του "Pay to Get Played". Μάλιστα κατονομάζει μια τέτοια εταιρία, την Audible Spectrum Records, οποία έπαιρνε 350$ για κάθε εμφάνιση της μπάντας. Η μπάντα μπορεί να πάρει κάποια αποζημίωση μόνο αν συμπληρωθεί ένας ορισμένος αριθμός εισιτηρίων ή αν κερδίσει τον διαγωνισμό.
Φυσικά ίδιοι οι καλλιτέχνες έχουν ασχοληθεί με αυτό το θέμα και μερικά παραδείγματα είναι των : They Might Be Giants - Hey, Mr. DJ, I Thought You Said We Had a Deal, Neil Young - Payola Blues από το άλμπουμ του Everybody's Rockin' του 1983, Billy Joel' -"We Didn't Start the Fire, στο οποίο επίσης αναφέρεται. Ακόμα και το γνωστό "My Sharona" γίνεται "My Payola" με τους Dead Kennedys στο καυστικό "Pull My Strings" γραμμένο ειδικά για τα Bay Area Music Awards του 1980. Αλλά οι Καναδοί new wave band διάλεξαν το όνομά τους Payola$, για να κριτικάρουν την έκρηξη της punk στην δεκαετία το ’70.
Ίσως να φαίνεται περιττό να αναφερθούμε σε κάποια νομικά πλαίσια και τις παράνομε τακτικές προώθησης της μουσικής, αλλά μια στοιχειώδης γνώση αυτών βοηθάει στην κατανόηση κάποιων μουσικών εκρήξεων. Αλλά και την σχέση μουσικής χρήματος. Ωστόσο η rock μουσική, αν και επλήγη ουκ ολίγες φορές, κατάφερε να δημιουργήσει το δικό της κοινό, που δεν επηρεάζεται από αυτές τις τακτικές. Γενικά όμως είναι ακόμα μια αφορμή για περισσότερη προσωπική έρευνα.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου