Dirty Fuse - Back to Brazil

 

Οι νότες είναι πάντα ατίθασες και πολύ εύκολα περνάνε και τα πιο σκληρά σύνορα. Οι νότες ταξειδεύουν και αν αφήσουμε την σκληρή και χωρίς φαντασία καθημερινότητα και θα εμπιστευτούμε την ψυχή μας σε αυτές, τότε μπορεί να μας συνεπάρουν μαζί τους. Όπως σε κάποια ιστιοσανίδα πάνω σε ένα ανεξίτηλο κύμα να μας πάει από την άλλη μεριά του Ατλαντικού διασχίζοντας και όλη την Μεσόγειο. Για παράδειγμα από Αθήνα ως την ακτή της Βραζιλίας.

Οι Αθηναίοι Dirty Fuse και μέσα από το 7-ιντσο ΕΡ τους  Back to Brazil, μας διηγούνται αυτό το ταξείδι μέσα από λίγες νότες, όπως μόνο η surf rock μπορεί να κάνει. Η δημιουργία όλης της μπάντας δεν αφηγείται μόνο ένα επερχόμενο ταξείδι επιστροφή στην πατρίδα του ιδρυτικού μέλους τους,  Duda Victor, αλλά είναι και ένα ταξείδι στο παρελθόν της. Ακόμα και μια προσδοκία μέλλοντος όλης της μπάντας.

Κυκλοφόρησε το 2017 σε απτή μορφή, αλλά γράφτηκε και ηχογραφήθηκε το 2015, όταν ο κιθαρίστας αποφάσισε να γυρίσει πίσω στην πατρίδα του και όταν το συγκρότημα ήταν ακόμα εξαμελές. Ο συνιδρυτής της μπάντας ο ντράμερ Χρήστο Κόγιος, ο κιθαρίστας Κώστας Μπακούλας και ο Duda Victor είχαν ήδη κάποια ιδέα στο μυαλό τους, ενώ το μπάσο είχε ήδη έτοιμο ο John Drake. Η νέα αφιχθείσα στο συγκρότημα και στην θέση του Βραζιλιάνου κιθαρίστα, Έρη Καπετανάκη, συμμετέχει επίσης στην σύνθεση. Το κομμάτι ήταν ο αποχαιρετισμός του παλιού κιθαρίστα και το καλωσόρισμα της νέας κιθαρίστριας. Ένας χρονικός κόμβος, οποίος έδενε αρμονικά το παρελθόν με το επερχόμενο μέλλον.

Η πρώτη του ζωντανή εκτέλεση ήταν στην παρουσίαση του 7ιντσου δίσκου στην Αθήνα κάπου μέσα στο 2015. Αλλά ανεπίσημα παίχτηκε στο αποχαιρετιστήριο πάρτι του Duda στο Bad City το Μάρτιο του 2015. Από τότε το τραγούδι παιζόταν σχεδόν σε κάθε ζωντανή εμφάνισή τους, αλλά όσο ήταν ο Κώστας Μπακούλας στην μπάντα. Καθώς το τραγούδι είναι για τρεις κιθάρες, μετά την αποχώρηση του δεν ξαναπαίχτηκε live, εκτός της περιοδείας τους στην Βραζιλία.  

Αλλά ουσιαστικά η μουσική αυτή η σύνθεση είχε και προφητικό χαρακτήρα, γιατί ήταν «προ-οιωνός» για την επερχόμενη τους περιοδεία στην Βραζιλία με δέκα εμφανίσεις και δίπλα στα συγκροτήματα όπως οι  Atlantics. Και φυσικά στην περιοδεία αυτή του 2018, παίχτηκε το τραγούδι σε όλες τους τις εμφανίσεις.

Όσο για το μήνυμα του τραγουδιού, είναι σαν έναν πίνακα του καλλιτεχνικού ρεύματος του σουρεαλισμού, ο καθένας μπορεί να δώσει την δική του ερμηνεία, αλλά και να αντιληφθεί και κάποιο προσωπικό για τον καθένα μήνυμα. Η ερμηνεία του ορίζεται από την ίδια την ψυχή του παρατηρητή, αλλά και από την ψυχική διάθεση της κάθε στιγμής. Παράλληλα ορίζει την πιο εσωτερική ουσία του surf rock, οπου ο στίχος δεν ανακατεύεται με νότες.

Η αισιόδοξη νοσταλγική διάθεση της σύνθεσης, θέλει να παρασύρει τον ακροατή σε ένα ταξείδι υπό των ήχων κυμάτων, αλλά ο ίδιος είναι ελεύθερος να διαλέξει την διαδρομή και τον προορισμό.

Άλλωστε αυτή είναι η μαγεία των instrumental κομματιών, η ελευθερία ερμηνείας τους, αλλά ο ταξειδιάρικος χαρακτήρας που μπορούν να έχουν. Ακόμα αν και το ταξείδι γίνεται πάνω σε μια …ιστιοσανίδα και χωρίς περιττές αποσκευές.

Jacek Henryk Maniakowski

Τα πάντα είναι μαθηματικά: Ο αριθμός «Φ» στην μουσική

 

«Τα πάντα είναι μαθηματικά», είναι μια φράση που μπορεί να ακούγεται δογματικά απόλυτη, αλλά πάντα επιβεβαιώνεται σε κάθε πτυχή της ανθρώπινης δημιουργίας, καθώς και σε απλά καθημερινά πράγματα. Ξεκινώντας από την αρχιτεκτονική των αρχαίων ναών μέχρι τη δομή μιας συμφωνίας της κλασικής μουσικής, από την κίνηση των πλανητών μέχρι τον ρυθμό ενός ποιήματος, οι αριθμοί με όποιον τρόπο και να γράφονται, δεν αποτελούν απλά εργαλεία για τη μέτρηση, αλλά δημιουργούν νοήματα, ιδέες, ρυθμούς και ακόμα την ίδια την αισθητική. Με λίγα λόγια, καθετί που δημιουργεί την αρμονία απέναντι στις αισθήσεις μας εμπεριέχει και μαθηματικές πράξεις.

Και φυσικά μπορούμε να πούμε πώς η τέχνη δεν αποτελεί εξαίρεση αυτόν τον κανόνα και κυρίως η μουσική. Είναι το πεδίο στο οποίο τα μαθηματικά καταφέρνουν να μεταμορφωθούν σαν συναίσθημα. Πρώτος ο Πυθαγόρας κατάφερε να συνδέσει τη μουσική με τα μαθηματικά, δηλώνοντας πως η μαθηματικά Είναι η γλώσσα των θεών. Και μάλλον δεν έχει καθόλου άδικο. Άλλωστε, αυτοί που βρίσκονται πάντα πιο κοντά στους θεούς είναι οι καλλιτέχνες και οι τρελοί, όπως αναφέρεται συχνά στη λαϊκή θυμοσοφία. Οι δυο αυτές ιδιότητες, του τρελού με την έννοια της θείας τρέλας και του μουσικού συχνά συνυπάρχουν και δημιουργούν ή αλλιώς γεννούν έργα τα οποία ξεπερνάνε τη λογική, αλλά ποτέ την μαθηματική τους δομή τελεία

Και μέσα σε όλο αυτό το σύμπαν των αριθμών, υπάρχουν και κάποιοι αριθμοί που είναι λίγο πιο «συμπαθητικοί» και ξεχωρίζουν. Μεταξύ αυτών είναι ο αριθμός Φ (1,618…), ή αλλιώς η χρυσή τομή, που δεν είναι μια απλή αναλογία, αλλά ένα μοτίβο ισορροπίας και αρμονίας το οποίο εμφανίζεται στη φύση, εφαρμόζονται στην τέχνη καθώς και στην αρχιτεκτονική. Και φυσικά τα πάντα μπορούν να ενταχθούν στη metal μουσική, γεγονός που ισχύει και για τον αριθμό Φ. Κάτι τέτοιο φανερώνεται όταν ένα riff σπάει τη δομή ακριβώς σε ένα σημείο που «πρέπει», όταν ένα σόλο δημιουργεί μια αναπόφευκτη κορύφωση, δεν είναι αποτελέσματα κάποιας τυχαιότητας. Είναι τα μαθηματικά του συναισθήματος και η γεωμετρία του πάθους.

Μέσα σε αυτό το άρθρο θα προσπαθήσουμε να ξύσουμε λίγο την επιφάνεια, καθώς μόνο η αναφορά στον αριθμό Φ χρήζει τόμους βιβλίων, καθώς και πώς εμφανίζεται μέσα σε ένα είδος μουσικής, που από την πλειοψηφία του κόσμου θεωρείται χαώδες ως και ακραίο, όπως είναι η metal μουσική. Όσοι είναι φίλοι των διαφορών παρακλάδια του είδους αυτού, γνωρίζουν πολύ καλά πως χρειάζεται ικανότητα και ακρίβεια και όπου εμφανίζεται η λέξη ακρίβεια πάντα υπάρχει μια μαθηματική σχέση. Πολλές φορές ο αριθμός Φ λειτουργεί σαν ένας αόρατος οδηγός μέσα στην σύνθεση, την παραγωγή καθώς και την ψυχο-ακουστική εμπειρία που δημιουργεί ο συγκεκριμένος ήχος. Ουσιαστικά λυρικά μιλώντας, μπορούμε να πούμε πως πίσω από κάθε κραυγή, δάκρυ και πάθος υπάρχει και μια εξίσωση. Καθώς και πίσω από κάθε έκρηξη υπάρχει και ένας αριθμός ο οποίος τη γνώριζε πριν.

 

Φ στη μουσική- Θεωρητική βάση

 

Ο αριθμός Φ, γνωστός ως χρυσή τομή ή χρυσός λόγος, δεν αποτελεί απλώς μια μαθηματική σταθερά, καθώς είναι μια αισθητική αρχή η οποία διαπερνά την φύση, την τέχνη, τη μουσική καθώς και κάθε έκφραση ομορφιάς και αρμονίας. Με τιμή περίπου 1,618, ο Φ εκφράζει μια αναλογία που θεωρείται ιδανικά ισορροπημένη. Στη μουσική, αυτή η αναλογία δεν είναι μόνο θεωρητική, αλλά είναι το ίδιο το βίωμα και η αντίληψή του. Ο ακροατής, σχεδόν συντριπτικά ασυνείδητα, μπορεί να αισθανθεί ότι κάτι «του κάθεται σωστά», όταν η δομή ενός μουσικού κομματιού ακόλουθοι τον αριθμό Φ.

 

Η δομή των συνθέσεων

 

Η πιο άμεση εφαρμογή του Φ στη μουσική είναι η τοποθέτηση του αποκορύφωσης ενός μουσικού κομματιού σε ένα σημείο το οποίο αντιστοιχεί στο 61,8% της διάρκειάς του. Το σημείο αυτό ονομάζεται «golden climax», καθώς καταφέρνει να δημιουργήσει μια αίσθηση της φυσικής εξέλιξης και μια συναισθηματική κορύφωση. Πολλοί είναι οι συνθέτες, από τον μπαρόκ Μπαχ ως τους σημερινούς παραγωγούς, οι οποίοι τοποθετούν σκόπιμα τις αλλαγές του ρυθμού, της δυναμικής ενός μουσικού κομματιού ή ακόμα και της θεματικής του στο σημείο αυτό.

Στη metal μουσική, όπου η ένταση και η δραματικότητα είναι τα βασικά στοιχεία όποιος συνθέτουν ένα τραγούδι, η σωστή χρήση του αριθμού Φ μπορεί να ενισχύσει την αφηγηματική δύναμη αυτού. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί το τραγούδι «Master of Puppets» των Metallica το οποίο παρουσιάζει το χαρακτηριστικό breakdown περίπου στο 62% της διάρκειας, μια ασυνείδητη ίσως, αλλά εντυπωσιακά «σωστή» επιλογή.

 

Οι αναλογίες τον νοτών

 

Η μουσική βασίζεται σε σχέσεις μεταξύ συχνοτήτων, και αυτές οι σχέσεις συχνά ακολουθούν Fibonacci αριθμούς: 1, 2, 3, 5, 8, 13… Οι αριθμοί αυτοί προσεγγίζουν τον Φ όσο αυξάνονται, και οι αντίστοιχες αναλογίες μεταξύ νοτών (π.χ. 3η, 5η, 8η) δημιουργούν αρμονικές δομές, οι οποίες ακούγονται ευχάριστος στο αυτί. Η χρήση τέτοιων αναλογιών δεν είναι καθόλου τυχαία. Η μουσική οι ίδιοι είτε της κλασσικής μουσικής είτε της metal στηρίζονται σε αυτές για να δημιουργούν τις σωστές συμφωνίες και την κατάλληλη ένταση. Ίσως το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι οι math rock Tool, οποίοι είναι πρωτεργάτες και το πιο γνωστό όνομα στο συγκεκριμένο είδος και είναι γνωστή για την μαθηματική τους προσέγγιση, ενσωματώνοντας ακόμα την ακολουθία Fibonacci στους στίχους και τη δομή του «Lateralus», παράλληλα δημιουργώντας ένα από τα πιο γνωστά math rock Κόμματά τους, το οποίο και παρουσιάζει μια συναισθηματική και αριθμητική ισορροπία. (ΕΔΩ)

 

Κατασκευή οργάνων

 

Η χρήση του αριθμού Φ δεν περιορίζεται μόνο στη σύνθεση, καθώς επεκτείνεται και στην κατασκευή των μουσικών οργάνων. Τα έγχορδα όπως τα λαούτα, τα βιολιά, τα τσέλα και οι κιθάρες περισσότερες φορές σχεδιάζονται με βάση την χρυσή τομή έτσι ώστε να μπορεί να επιτευχθεί μια αισθητική συμμετρία ο οποίος συνοδεύεται από την ακουστική ισορροπία. Η θέση του καβαλάρη, η καμπύλη του σώματος, καθώς και η τοποθέτηση των καπακιών ακολουθούν τέτοιες αναλογίες οι οποίες έχουν άμεση σχέση με τον αριθμό Φ.

 Στη metal Μουσική η κιθάρα αποτελεί το βασικό εργαλείο εκφράσεις, καθώς η σχεδιαστική ισορροπία καταφέρνει να επηρεάσει όχι μόνο την εμφάνιση αλλά και τον ήχο. Ένα μουσικό όργανο το οποίο καταφέρνει να αναπνεύσει σωστά, μπορεί να παράγει ήχο που συντονίζεται με το σώμα και το μυαλό του μουσικού, κάτι που δεν είναι απλά τεχνικό, αλλά μπορεί να φτάσει ακόμα να δείχνει μεταφυσικό, προφανώς για τους αδαείς.

 

Φ στη Metal Μουσική: Σύνθεση και Παραγωγή

 

Η metal μουσική, για όσους τη βλέπουν επιφανειακά δημιουργεί την αίσθηση του χάους και μιας ωμής ενέργειας, αλλά για όσους γνωρίζουν χρειάζονται πολύ ακριβής δομές μαζί με μαθηματικές αρχές. Δεν είναι λίγες περιπτώσεις που η χρήση του αριθμού Φ, ως χρυσή τομή έχει τη λειτουργία ενός αόρατου οδηγού στη δημιουργία μιας σύνθεσης, στην τοποθέτηση των θεματικών αλλαγών, καθώς ακόμα και στην παραγωγή του ήχου. Αυτό μπορεί να λειτουργήσει είτε συνειδητά είτε διαισθητικά, καθώς είναι πολλοί οι μουσικοί αλλά και οι παραγωγοί που ακολουθούν αναλογίες οι οποίες, έστω και προσεγγίζουν τον αριθμό Φ, δημιουργώντας με τον τρόπο αυτόν μουσικές συνθέσεις οι οποίες άνετα «κάθονται» στο αυτί του ακροατή.

Στη metal, η ένταση μαζί με τη δραματικότητα είναι βασικά στοιχεία. Η χρήση του αριθμού Φ για την σωστή τοποθέτηση των αλλαγών, όπως είναι τα breakdowns, τα solos ή οι αλλαγές ρυθμού, καταφέρνει να ενισχύσει την αφηγηματική δύναμη ενός μουσικού κομματιού. Συγκεκριμένα το σημείο του 61,8% της διάρκειας, είναι συχνά το σημείο στο οποίο κορυφώνεται ένα κομμάτι είτε ανατρέπεται η ροή του. Χαρακτηριστικά παραδείγματα είναι των Metallica στο Master of Puppets, όπου το εμβληματικό instrumental breakdown εμφανίζεται περίπου στο 62% της διάρκειας, δημιουργώντας παράλληλα μια φυσική κορύφωση που οδηγεί σε συναισθηματική εκτόνωση. Επίσης οι Iron Maiden  στο Hallowed Be Thy Name,  δημιουργούν την  αλλαγή ρυθμού και η είσοδος του δεύτερου θεματικού μέρους συμβαίνουν κοντά στο σημείο της χρυσής τομής, ενισχύοντας την αφηγηματική ένταση.

Όπως είναι γνωστό, στην metal μουσική υπάρχουν πολλές δυναμικές αντιθέσεις, όπως η σιωπή ή παύση την οποία ακολουθεί μια έκρηξη, η μελωδία την οποία ακολουθεί κραυγή, καθώς και μια μουσική τάξη την οποία ακολουθεί ένας χαώδης ήχος. Όταν λοιπόν, οι αντιθέσεις αυτές τοποθετούνται με βάση τον αριθμό Φ, αυτό λειτουργεί ως μια συναισθηματικά ισορροπημένη εμπειρία, ακόμη και αν φαίνεται αρχικά πώς ο ήχος ακολουθεί ακραία μονοπάτια.

Χαρακτηριστικά παραδείγματα είναι το «Deliverance» των Opeth, όπου η εναλλαγή από brutal riffs σε καθαρές μελωδίες συμβαίνει σε σημεία που προσεγγίζουν τη χρυσή τομή, δημιουργώντας μια συναισθηματική διαδρομή που μοιάζει οργανική. Επίσης, στο “Schism” των Tool, η δομή του κομματιού είναι γεωμετρικά συμμετρική, με αλλαγές που «ξεκλειδώνουν» τον ακροατή ψυχολογικά, οδηγώντας τον σε εσωτερική ένταση και λύτρωση.

 

Χρήση Fibonacci ακολουθιών σε μέτρα και στίχους

Ορισμένα συγκροτήματα, κυρίως της Math Rock, όπως οι Tool, έχουν ενσωματώσει τη Fibonacci ακολουθία όχι μόνο στη δομή των μέτρων αλλά και στους στίχους. Στο κομμάτι «Lateralus» (ΕΔΩ), οι συλλαβές των στίχων ακολουθούν την ακολουθία 1–1–2–3–5–8–5–3, δημιουργώντας μια ρυθμική συμμετρία που συνδέεται με τον Φ. Η προσέγγιση αυτή δεν είναι απλώς μια τεχνική, αλλά ακολουθεί ολόκληρη τη φιλοσοφία δουλειά. Οι Tool χρησιμοποιούν τον Φ ως μέσο για να εκφράσουν την έννοια της εξέλιξης, της πνευματικής αναζήτησης και της εσωτερικής ισορροπίας, έννοιες που συνδέονται με τη μεταφυσική διάσταση της μουσικής.

 

Ο αριθμός Φ στην παραγωγή: delays, reverb και ηχητική ισορροπία

 

Στην παραγωγή των metal τραγουδιων, η χρήση Fibonacci-based delays και reverb settings δημιουργεί μια αίσθηση μιας φυσικής ροής και εξέλιξης στον ήχο του ίδιου τραγουδιού. Οι παραγωγοί πολλές φορές τοποθετούν ηχητικά εφέ, όπως είναι echo repeats, ambient layers, σε τέτοια χρονικά σημεία τα οποία καταφέρνουν αντιστοιχίσουν σε αναλογίες του αριθμού Φ, ενισχύοντας με τον τρόπο αυτό μια ισορροπία στην ηχητική αντίληψη αλλά και στην ψυχική.

Χαρακτηριστικά παραδείγματα είναι τα εξής τραγούδια: Το «Blackwater Park» των Opeth, η παραγωγή χρησιμοποιεί reverb και ambient layers που «χτίζονται» με βάση αναλογίες, δημιουργώντας μια ατμόσφαιρα που εξελίσσεται φυσικά. Στο «Ghost Reveries», άλμπουμ της ίδιας μπάντας, οι αλλαγές δυναμικής και οι είσοδοι των φωνητικών στοιχείων, κατά την διάρκεια όλου του δίσκου, ακολουθούν χρονικές αναλογίες που προσεγγίζουν τον Φ.

Βλέποντας πρακτικά, πως ο αριθμός Φ δεν είναι μια απλά θεωρητική έννοια, αλλά αποτελεί ένα ακόμα εργαλείο της σύνθεσης, της αισθητικής του ήχου, καθώς και της συναισθηματικής καθοδήγησης ώστε ένα τραγούδι ή ολόκληρο το άλμπουμ να αφήσει το δικό του στίγμα, όχι μόνο στην ακουστική και του αίσθηση, αλλά επίσης να αγγίξει την ίδια την ψυχοσύνθεση μας. Κατ αυτόν τον τρόπο βλέπουμε πως στήνουμε Metal μουσική η ίδια η ένταση συναντά την μαθηματική ακρίβεια. Ο αριθμός Φ στις περιπτώσεις αυτές λειτουργεί σαν ένας κρυφός αρχιτέκτονας, ο οποίος χτίζει τις δομές που δεν φαίνονται αλλά αγγίζουν όλες τις αισθήσεις.

 

Ψυχοακουστική* και Φ: Η αριθμητική του συναισθήματος

 

όπως έχουμε αναφέρει παραπάνω, η μουσική δεν είναι μόνο αρμονικά τοποθετημένη ήχοι, αλλά είναι μια βιωματική εμπειρία. Και η ψυχοακουστική, δηλαδή ο κλάδος ο οποίος μελετά πώς ένας άνθρωπος αντιλαμβάνεται τον ήχο, αποκαλύπτει πως ορισμένες μαθηματικές αναλογίες καταφέρνουν να προκαλέσουν συγκεκριμένες συναισθηματικές αντιδράσεις. Ο αριθμός Φ, ως ο χρυσός λόγος ή η χρυσή τομή, είναι μία από αυτές τις αναλογίες τις οποίες φαίνεται να προτιμά ο εγκέφαλος. Άλλωστε το ίδιο συμβαίνει και στην ζωγραφική, όπου κυρίως στα πορτρέτα των Φλαμανδών ζωγράφων, το μάτι του απλού επισκέπτη ενός μουσείου πάντα συγκεντρώνεται περισσότερο στα πορτραίτα των συγκεκριμένων ζωγράφων.

 

Η αισθητική που δημιουργεί ισορροπία

 

Η χρυσή τομή δημιουργεί μια αίσθηση συμμετρίας, χωρίς αυτή να καταντάει μονότονη. Για παράδειγμα όταν ένα μουσικό κομμάτι κορυφώνεται ή αλλάζει τέμπο στο σημείο όπου η αναλογία πλησιάζει τον αριθμό Φ  (περίπου στο 61.8% της διάρκειας), ο ακρατής συνήθως βιώνει μια φυσική εκτόνωση. Είναι το ακριβές σημείο το οποίο δεν είναι ούτε πολύ πρόωρο, ούτε είναι πολύ αργά, λέγοντας απλά είναι εκεί που πρέπει να είναι.

Το γεγονός αυτό εξηγεί γιατί τα κόμματα που ακολουθούν αυτή την δομή Μπορούν να δώσουν το σωστό «Feeling» Ακόμα και ο ακροατής του τραγουδιού δεν έχει καμία ιδέα για τον αριθμό Φ, κάτι που είναι το πιο σύνηθες. Ουσιαστικά δημιουργεί μια αίσθηση του «κουρδίσματος» της προσδοκίας του μαζί με τη γεωμετρία του ήχου.

 

Ο εγκέφαλος και η χρυσή τομή

 

Η νεύρα επιστημονικές μελέτες έχουν δείξει πως εγκέφαλος ανταποκρίνεται θετικά σε μοτίβα τα οποία ακολουθούν τον αριθμό Φ. Έχουν αποδείξει πως η χρυσή τομή περιοχές οι οποίες σχετίζονται με την αισθητική κρίση, γι αυτό είναι αναγκαία η χρήση του στην τέχνη, την προβλεψιμότητα καθώς και συναισθηματική επεξεργασία. Το γεγονός αυτό δείχνει πως η μουσική που ενσωματώνει τον αριθμό Φ, καταφέρνει να είμαι πιο καθηλωτική, να δημιουργεί πιο εύκολα συγκινήσεις, καθώς και εύκολα μπορεί να απομνημονευτεί.

Στη metal μουσική, όπως να σημαντική ένταση παίζει έναν καθοριστικό ρόλο η χρήση αυτού του αριθμού καταφέρνει να λειτουργεί σαν ένας ψυχολογικός σταθεροποιητής. Ουσιαστικά βοηθά τον ακροατή να αφομοιώνει και να αντέχει την ένταση, να την κατανοήσει και τελικά να την απολαύσει. Παρατηρώντας το φαινόμενο αυτό, μπορούμε να πούμε ξεκάθαρα πως κάτι τέτοιο ισχύει και στην ίδια τη ζωή.

Ολοκληρώνοντας, μπορούμε να πούμε πως ο αριθμός Φ δεν είναι απλώς κάποιο μαθηματικό βίτσιο που δημιουργεί περιέργεια, αλλά είναι ένας κωδικός επικοινωνίας ανάμεσα στον ήχο και στο συναίσθημα που καταφέρνει να δημιουργήσει αυτός. Στη μουσική metal ο κώδικας αυτός καταφέρνει να γίνει ένα χρήσιμο εργαλείο για να μπορέσει να μετατραπεί η ένταση σε κάθαρση, κάτι φαινομενικά χαώδες σε ένα συγκεκριμένο νόημα, καθώς και η ίδια η κραυγή να αποκτήσει μια συμμετρία.

Με αυτήν την μικρή αναφορά μπορούμε να δούμε για ποιόν λόγο πολλές φορές μας γοητεύει μια εικόνα ή ένας ήχος, χωρίς να γνωρίζουμε το γιατί και άλλες φορές, γίνεται κάτι τέτοιο ενοχλητικό, χωρίς πάλι να μπορούμε να εξηγήσουμε το λόγο που γίνεται αυτό. Πίσω από αυτές τις αντιδράσεις πάντα υπάρχει μια επιστημονική εξήγηση. Και στη συγκεκριμένη περίπτωση η εξήγηση δεν περιλαμβάνει κάποιες περίπλοκες θεωρίες, αλλά την απλότητα των ίδιων των μαθηματικών. Η ομορφιά και η αρμονία είτε αυτή εκφράζεται οπτικά είτε ηχητικά, έχει μια συγκεκριμένη δομή και η δομή αυτή βασίζεται σε αναλογίες, συμμετρίες και μοτίβα, στοιχεία που ορίζουν τα μαθηματικά. Η μουσική λοιπόν, στην πιο καθαρή και αγνή της μορφή είναι μια αριθμητική αρμονία, ακόμα αν και πολλές φορές αυτό δεν γίνεται συνειδητά. Οι νότες, το τέμπο και οι ρυθμοί, οι αλλαγές που γίνονται σε ένα μουσικό κομμάτι, ή νέα στοιχεία τα οποία υπακούουν σε σχέσεις ορισμένες από τους αριθμούς. Και κάποιες συγκεκριμένοι αριθμοί, κυρίως ο αριθμός Φ, δεν αποτελούν μια απλή χρησιμότητα, αλλά καταφέρνουν να δημιουργήσουν μια μαγεία. Καθώς δεν εξηγούν μόνο το πώς λειτουργεί η μουσική, αλλά και το πώς την αισθανόμαστε.

Πολλές φορές έχουμε την εντύπωση ότι τα μαθηματικά είναι κάτι ψυχρό, αλλά στην ουσία είναι μια γλώσσα αρμονίας. Η ίδια η Metal μουσική, όσο και σκληρή να ακούγεται στα αυτιά των, δεν αποτελεί καμία εξαίρεση. Γιατί η ομορφιά τελικά δεν είναι κάποιο μυστήριο, αλλά είναι η σχέση, η αναλογία και ο ρυθμός, ακριβώς όπως συμβαίνει και στη ζωή, την οποία η μουσική αντανακλά. Αλλά πλέον μπορούμε να επιβεβαιώσουμε πως όντως τα πάντα είναι μαθηματικά.

 

 

* Η ψυχοακουστική (psychoacoustics) είναι το πεδίο που συνδέει την ακουστική με την ψυχολογία και τη νευροεπιστήμη, εστιάζοντας στο πώς ο εγκέφαλος και το ακουστικό μας σύστημα επεξεργάζονται τους ήχους. Δεν μελετά απλώς τι είναι ο ήχος, αλλά πώς τον ακούμε, τον κατανοούμε και τον βιώνουμε.

Jacek Henryk Maniakowski

 

Πηγές

Sevish – The Golden Ratio as a Musical Interval

https://sevish.com/2017/golden-ratio-music-interval/

 

Stephen Jones – Phi in Music https://www.scjbiz.com/2024/phi-the-golden-ratio-in-music/

 

GoldenNumber.net – Music and the Fibonacci Sequence https://www.goldennumber.net/music/

 

IndigoMusic – The Golden Ratio in Music: Harmonizing Sound with Mathematics

https://indigomusic.com/feature/the-golden-ratio-in-music-harmonizing-sound-with-mathematics

https://popeyeandcloudy.com/ti-einai-i-psychoakoustiki

 

 

Rock - e - pedia : Heavy hardcore

 

Καλύτερα να γκαρίζεις μπροστά σε έναν τοίχο, παρά να βαράς το κεφάλι σου σε αυτό.

Heavy hardcore (επίσης γνωστό σαν beatdown hardcore, brutal hardcore, toughguy και moshcore)

 

Πως ακούγεται: σαν ο κιθαρίστας θέλει να παίξει thrash metal, ο ντράμερ Hardcore punk, ο μπασίστας είναι απλά γρήγορος και ο τραγουδιστής έχει πρόβλημα διαχείρισης θυμού, αλλά τα βρίσκουν και ο καθένας παίζει τα δικά του. Βασικά σαν Hardcore punk μαζί με thrash metal.

Γιατί να το ακούσουμε: Γιατί έχει νεύρο και οργής και είναι ότι πιο κατάλληλο για bongo και moshpit. Και γενικά βαριέσαι να ακούσεις ένα κομμάτι πάνω από 2 λεπτά.

Γιατί όχι: γιατί ξέρεις περισσότερα ακόρντα κάνοντας air guitar στο σπίτι και τραγουδάς καλύτερα όταν ζορίζεσαι στην τουαλέτα ή όταν βρίζεις τον διαιτητή στο γήπεδο

Που; Η.Π.Α και Νέα Υόρκη συγκεκριμένα

Πότε; Τέλη δεκαετίας του ’80 αρχές δεκαετίας του ‘90

Ποιοι; Οι Killing Time με το άλμπουμ τους Brightside του 1989 έριξαν την θεμέλιο λίθο για το είδος, ουσιαστικά όμως οι μπάντες του Crossover thrash «έσκαψαν» το έδαφος για να τοποθετηθεί αυτή. Επίσης οι Sheer Terror, Madball, Judge και Maximum Penalty θεωρούνται οι πρωτοπόροι του είδους.

Αλλά ακόμα να ακούσεις: Strife, Shai Hulud, Bulldoze, Hatebreed, Terror, Death Before,  Dishonor, Varials, Terror, Merauder, Knuckledust, Hatebreed, Earth Crisis, Deez Nuts, Death Before Dishonor.

Μέρες δόξας:  Αρχές ’90, αλλά πάντα σε underground πλαίσια, όταν βγήκαν άλμπουμ αντάξια των πρώτων thrash metal. Ουσιαστικά άνετα μπορεί να του δοθεί ο τίτλος του μπαμπά του πολύ πιο δοξασμένου και εμπορικού Metalcore.

Κόκκινη κάρτα: Ο underground του χαρακτήρας δεν άφησε πολλά αξιόλογα συγκροτήματα να εξελιχθούν. Ουσιαστικά το Metalcore δημιουργήθηκε για να ξεφύγουν οι μπάντες από αυτά τα πλαίσια και να μπουν λίγο σε πιο εμπορικά μονοπάτια.

Με τι μπερδεύεται; Με Metalcore, Hardcore punk, crossover thrash, thrash metal, youth crew

Τι λες στον άσχετο; Κάτι τρελαμένοι Νέο-Υορκέζοι με ξυρισμένα κεφάλια παίζουν ότι παίζανε οι Metallica, αυτοί που παίζουν το Nothing else Matters, στην αρχή της καριέρας τους.

Jacek Henryk Maniakowski

Rock - e - pedia : Heartland rock

 

Όποια φωνή δεν μπορεί να ακουστεί από άλλους ανθρώπους, πάντα θα υπάρχουν νότες να της δώσου δύναμη να μπορεί να ακουστεί

Heartland rock

 

Πως ακούγεται: Απλή, όμορφη και μελωδική rock. Ευαίσθητη σε κάθε πονεμένο, σαν φωνή μιας άλλης Αμερικής, όχι της αλαζονικής και με μια συνεχής επίδειξη δύναμης. Σαν roots rock ή αλλιώς σαν γνήσια αμερικάνικη rock. Γενικά σαν μυθιστόρημα του  John Steinbeck σε rock.

Γιατί να το ακούσουμε:  Γιατί είναι η πραγματική φωνή της Αμερικής και κρατά ψηλά την πραγματική αξία της rock μουσικής. Αλλά και γιατί τα πιο όμορφα τραγούδια ανήκουν στο είδος αυτό. Και το βασικό: γιατί αυτό παίζει ο Boss και τεράστιος Bruce Springsteen

Γιατί όχι: Αν και αξίζει την εμπορική του επιτυχία, έχει γίνει υπερβολικά εκμεταλλεύσιμο από τις δισκογραφικές. Πολλές φορές καταντάει υπερβολικά κλαψιάρικη και μάλλον αγνοεί πως υπάρχει ένας ολόκληρος κόσμος έξω από την Αμερική με ίδια και μεγαλύτερα προβλήματα.

Που; ΗΠΑ, κυρίως σε μεσοδυτικές πολιτείες

Πότε; Τη δεκαετία του ‘70.

Ποιοι; Στο είδος ανήκουν τραγουδιστές-τραγουδοποιοί όπως οι:  Tom Petty, Bob Seger, Bruce Springsteen και John Mellencamp και καλλιτέχνες της country μουσικής, συμπεριλαμβανομένων των Steve Earle και Joe Ely.

Αλλά ακόμα να ακούσεις: John Fogerty, Steve Miller Band, Melissa Etheridge, Michael Stanley, George Thorogood, John Cafferty, Drive-By Truckers, Kentucky Headhunters, Bruce Hornsby & the Range, Iron City Houserockers, Leon Russell, John Hiatt, Lucinda Williams, BoDeans. Steve Earle, The Tractors, The Hot Club of Cowtown και Joe Ely

Μέρες δόξας:  Κυρίως στην δεκαετία του 80’ ακουγόταν το είδος σχεδόν σε όλα τα ραδιόφωνα. Αλλά ακόμα και σήμερα κάποια ονόματα γεμίζουν στάδια, κυρίως στην Αμερική, αλλά όχι μόνο. Γενικά συνεχίζει να είναι εμπορικό, αλλά πάντα με αξιόλογες συνθέσεις.

Κόκκινη κάρτα: Η έλλειψη εξέλιξης, το πιο πιθανόν αν τα μεγάλα ονόματα αποχωρήσουν για την Μεγάλη Μπάντα, το είδος θα μπει μάλλον στο παρασκήνιο, αν όχι και θα εκλείψει σιγά σιγά. Η θεματολογία είναι πλέον μακριά από το σήμερα, αν και κάποια προβλήματα παραμένουν τα ίδια.

Με τι μπερδεύεται; Με Americana, roots rock και Southern rock

Τι λες στον άσχετο; Αυτό που παίζει ο Bruce Springsteen

Jacek Henryk Maniakowski

Rock - e - pedia : Group sounds

 

Η μίμηση με τον καιρό φέρνει και πρωτοτυπία. Η κακή μίμηση σχεδόν αμέσως την μοναδικότητα.

 

Group sounds  (γνωστό και σαν  G.S. ή G-sound)

 

Πως ακούγεται: Σαν pokemon να τραγουδάνε Beatles. Βασικά είναι πρώιμη rock και rockabilly στα Ιαπωνικά.

Γιατί να το ακούσουμε: Γιατί θυμίζει soundtrack ταινίας του Ταραντίνο και για να ξέρεις τι επιρροές είχε ο Tomoyasu Hotei,  ουσιαστικά για να μάθεις τις ρίζες της Ιαπωνικής Rock & Metal σκηνής.

Γιατί όχι: γιατί κάπως μπορεί να ξενίσει ο ήχος και γιατί είναι υπερβολικά γιαπωνέζικο. Και επειδή θυμίζει τη μουσική των πρώτων ταινιών του Gojira (το όνομα Godzilla είναι αμερικανοποιημένο, αλλά και κρέας στην κουζίνα του ελληνικού στρατού. Οι Ιάπωνες δεν έχουν «L»)

Που; Μαντέψτε. Στην χώρα των Σαμουράι και του κώδικα μπουσίντο και κει που ανθίζουν πιο όμορφα οι κερασιές.

Πότε; Αρχές και μέσα δεκαετίας του ‘60

Ποιοι; Οι Blue Comets με την επιτυχία τους Blue Eyes τον Ιούλιο του 1966 είναι ένα πολύ σημαντικό κομβικό σημείο του είδους. Οι The Wild Ones, αν και γέρνουν προς την ιαπωνική folk. Οι The Spiders με πιο αγγλικό ήχο.

Αλλά ακόμα να ακούσεις: Village Singers σε πιο pop μονοπάτια, The Jaguars, THE OX, Yūzō Kayama και άλλα Γιαπωνέζικα ονόματα

Μέρες δόξας:  μέσα της δεκαετίας του 60’ στην Ιαπωνία μόνο και στην τελευταία σκηνή του Kill Bill  No 1 σε πιο παγκόσμιο επίπεδο.

Κόκκινη κάρτα: Ουσιαστικά είναι διασκευές από αγγλικές μπάντες της πρώτης «Βρετανικής Εισβολής» στην Αμερική, στα ιαπωνικά και καθαρά για εσωτερική κατανάλωση. Αργότερα εξελίχτηκαν σε πιο αυτόνομο ρεύμα, αλλά η κακή αντιγραφή το χει στιγματίσει. Γενικά δεν ξέφυγαν από να γίνουν οι Ιάπωνες πρόδρομοι του Καρβέλα.

Με τι μπερδεύεται; Με Pokemon που τραγουδάνε και μουσική εισαγωγής στα Ιαπωνικά παιδικά καρτούν. Με τρολλάρισμα του garage punk.

Τι λες στον άσχετο; Θυμάσαι την τελευταία σκηνή του Kill Bill  part 1, πριν την σφαγή δεν παίζει ένα γυναικείο συγκρότημα στο ισόγειο του εστιατορίου; Αυτό

Jacek Henryk Maniakowski

Όταν ο μύθος γεννά μουσική: Η απαρχή της rock

 

Όπου τα ίχνη της ιστορίας χάνονται, δημιουργείται ο μύθος. Τα πρόσωπα είτε θεοποιούνται είτε βυθίζονται στη λήθη και τα γεγονότα ξεθωριάζουν. Στη μουσική, τα γεγονότα που καθορίζουν την εξέλιξή της έχουν βαθιά κρυμμένες ρίζες. Η αναζήτησή τους είναι μάταιη ή στην καλύτερη περίπτωση, επίπονη. Κάθε άρθρο ή βιβλίο για τη μουσική πρέπει να λειτουργεί ως αφορμή για προσωπική αναζήτηση, όχι ως δογματική απάντηση. Στη μουσική δεν υπάρχει το «γνωρίζω», αλλά μόνο το «αναζητώ».

Η rock καθόρισε τη σύγχρονη μουσική δημιουργία. Η αναζήτηση της αρχής της γεννά περισσότερα ερωτήματα παρά απαντήσεις. Η δημιουργία της είναι αποτέλεσμα της τεχνολογικής εξέλιξης και των κοινωνικών ανακατατάξεων στον μεταπολεμικό δυτικό κόσμο. Όμως τα πρώτα της δείγματα εμφανίστηκαν νωρίτερα, όταν η μουσική βγήκε από τα «αριστοκρατικά σαλόνια» και έγινε μέσο έκφρασης των χαμηλότερων κοινωνικών στρωμάτων.

Είναι γενικά παραδεκτό ότι η rock προέρχεται από το rock 'n' roll και συχνά οι δύο αυτές έννοιες ταυτίζονται. Η μουσική, όπως το εμπόριο και ο πόλεμος στην αρχαιότητα, είναι ένα μέσο επικοινωνίας. Η παγκόσμια διάδοσή της έγινε μεταπολεμικά, αλλά η γέννησή της ξεκίνησε εν καιρώ πολέμου. Η πατρίδα της rock είναι οι Η.Π.Α., αλλά η γέννησή της είναι αποτέλεσμα πολιτισμικής συνύπαρξης και σε καμιά περίπτωση κάποιας εθνικής καθαρότητας.

Ας ξεσκονίσουμε λίγο το παρελθόν. Το rhythm & blues γέννησε το rock 'n' roll, επιταχύνοντας το τέμπο του. Ή απλώς κάποιος έβαλε έναν δίσκο blues 33 στροφών στις 45… χμμμ, μάλλον όχι. Η μουσική δεν γεννιέται από επιφοίτηση ή στιγμιαίο λάθος. Τα γεγονότα ξεκινούν στον Μεσοπόλεμο, στην Αμερική. Αρχή του νήματος: η Country των λευκών και η Blues των Αφροαμερικανών. Και μόνο μια στοιχειώδης αναφορά σε αυτά απαιτεί τόμους βιβλίων.

Η αναζήτηση της αρχής είναι δύσκολη. Μόλις εμφανιστεί μια ημερομηνία ή ένα πρόσωπο, ξεπηδά ένα άλλο, νωρίτερο. Έτσι, ίσως η ετυμολογία του όρου είναι πιο χρήσιμη. Η πρώτη εμφάνιση του "rock and roll" σε τραγούδι γίνεται το 1922, στη σύνθεση My Man Rocks Me (With One Steady Roll) του J. Berni Barbour, ερμηνευμένη από την blues τραγουδίστρια Trixie Smith. Η έκφραση "rock and roll" υπαινίσσεται τη σεξουαλική συνεύρεση — και η Smith γίνεται πρωτοπόρα, θέτοντας τις βάσεις για τη σεξουαλική επανάσταση σχεδόν 50 χρόνια αργότερα.

Ο επίσημος ορισμός της φράσης "rocking and rolling" περιέγραφε την κίνηση πλοίου σε μανιασμένο ωκεανό, αλλά χρησιμοποιούνταν και για να δηλώσει πνευματική θέρμη στις εκκλησιαστικές λειτουργίες των Αφροαμερικανών. Σε gospel τραγούδια, η φράση είχε θρησκευτική χροιά — αλλά έξω από τον ιερό χώρο, ήταν καθαρά σεξουαλικό υπονοούμενο.

Έτσι έχουμε την πρώτη άκρη του νήματος — κρυμμένη σε παράνομα καζίνο και καταγώγια, ως έκφραση των Αφροαμερικανών, μακριά από την εξουσία και το χρήμα των λευκών Αγγλοσαξόνων. Η τόλμη μιας γυναίκας έδωσε το έναυσμα για τη μεγαλύτερη μουσική επανάσταση. Η μουσική αυτή δεν είχε ακόμα γεννηθεί. Η κύηση θα κρατούσε χρόνια. Δεν είχε τα χαρακτηριστικά που αργότερα θα την έκαναν διάσημη, αλλά η λυρική θεματολογία είχε ήδη οριστεί.

Θα χρειαζόταν ένας ανθρώπινος καταλύτης, ένας πόλεμος και ένα κράτος που, μετά την ήττα του, θα επένδυε στην τεχνολογία για να ορθοποδήσει. Ο καταλύτης αυτός είχε ήδη γεννηθεί, το 1921, στο Windber της Pennsylvania, από Ρωσοεβραία μητέρα και Ουαλοαμερικανό πατέρα. Ήταν ο Alan Freed. Ο άνθρωπος που θα έφερνε τη μουσική αυτή στη λευκή Αμερική.

Την ίδια ώρα, ενώ ο δεύτερος παγκόσμιος πόλεμος φαινόταν ακόμα μακρινός και η Ιαπωνία προσπαθούσε να κάνει τις πρώτες επαφές με τον δυτικό κόσμο, στην άλλη άκρη του Ατλαντικού είχε ήδη μπει ο πρώτος σπόρος για τη δημιουργία μιας δεύτερης μουσικής υπερδύναμης. Λεγόταν Skiffle — και ήταν δημιούργημα απελεύθερων Αφροαμερικανών.

Jacek Henryk Maniakowski

Οι γυναίκες στη metal: Από το περιθώριο στη σκηνή

 

Οι γυναίκες πρωταγωνιστούν στη σύγχρονη μουσική, καταλαμβάνοντας τη μεγαλύτερη μερίδα της θεματολογίας. Εμφανίζονται ως αντικείμενα πόθου ή αιτία θλίψης γιατί δεν εκπληρώθηκε ο πόθος κάποιου στιχουργού. Όσο γεμάτο είναι από γυναικείο στοιχείο το περιεχόμενο των τραγουδιών, άλλο τόσο λείπει στο κομμάτι της εκτέλεσης και δημιουργίας. Και αυτό είναι μια πικρή αλήθεια.

Η rock μουσική, από τις απαρχές της, έδειξε διάθεση να φέρει τα πράγματα στα ίσα φυλετικά, αλλά το αποτέλεσμα ήταν μάλλον χλιαρό, σχεδόν ανύπαρκτο. Οι φωτεινές εξαιρέσεις απλώς επιβεβαίωναν έναν σκοτεινό κανόνα. Οι δισκογραφικές συνέβαλαν, αλλά η μουσικόφιλη κοινωνία δεν ήταν έτοιμη για το αυτονόητο.

Με την εμφάνιση της metal, τα πράγματα δεν πήγαν καλύτερα. Θεωρήθηκε αντρικό σπορ, και οι γυναίκες απλώς πρωταγωνιστούσαν στους στίχους, κυρίως των hard rock συγκροτημάτων. Τα μεταλλάδικα μπαρ έμοιαζαν περισσότερο με καφενείο δίπλα σε στρατόπεδο ή συγκέντρωση μυστικής ανδροπαρέας. Στη σκηνή, λίγες εξαιρέσεις όπως οι Madam X και Doro δεν κατάφεραν να αλλάξουν την εικόνα.

Στις πρώτες συναυλίες στη Θεσσαλονίκη, σε ένα σινεμά που τις καθημερινές λειτουργούσε ως τσοντάδικο και Παρασκευή/Σάββατο μεταμορφωνόταν σε συναυλιακό χώρο και η μυρωδιά του χώρου δύσκολα ξεχνιέται από τους σημερινούς 50άρηδες. Η μία γυναίκα που ερχόταν, δύσκολα πλησιαζόταν ακόμα και από τον πιο θαρραλέο μεταλλά. Σίγουρα μπορούσε να δείρει τους μισούς χωρίς ιδιαίτερη δυσκολία, ενώ οι άλλοι μισοί απλώς θα την δυσκόλευαν… λίγο. Κάθε συναυλία έμοιαζε με φεστιβάλ τεστοστερόνης.

Στην συντηρητική Ελλάδα των ’80s και αρχών ’90s, το να είσαι μεταλλάς σήμαινε περιθωριοποίηση. Οι «λιγδιάρηδες μαλλιάδες με τα πέτσινα και τους σατανάδες» ήταν συνήθεις χαρακτηρισμοί — αποτρεπτικοί για μια κοπέλα να συναναστραφεί με τέτοιους. Τα στερεότυπα λειτουργούσαν σαν μπαμπούλας για τις φοβισμένες κορασίδες της εποχής. Μαθημένες στην αναζήτηση φραγκάτου γαμπρού, ο μεταλλάς δεν ήταν στόχος τους. Ο λόγος απλός: όλο το χαρτζιλίκι πήγαινε στη μουσική. Και κάποιος που τηρούσε τις ενδυματολογικές προσταγές του είδους, δεν έβρισκε “καθώς πρέπει” δουλειά — μιας που τότε τα «ράσα έκαναν τον παπά».

Η υποκρισία της εποχής ήταν βασιλιάς στο κοινωνικό γίγνεσθαι. Κάποιος που πίστευε σε αυτό που έκανε, δεν ήταν αποδεκτός. Η ανδροκρατούμενη κοινωνία έδινε στους άντρες κάποια περιθώρια έκφρασης — αλλά όχι στις γυναίκες, που έπρεπε να κινούνται σε μια υποκριτική «ευπρέπεια».

Στην Ελλάδα όλα αυτά. Στην Αμερική, οι ροκ σταρς είχαν ζωή που ταίριαζε στον χαρακτηρισμό. Παρ’ όλα αυτά, οι γυναίκες στη σκηνή ήταν το πολύ χορεύτριες σε glam metal εμφανίσεις. Στα μέσα της δεκαετίας του ’90, τα πράγματα άλλαξαν ριζικά — και ελπίζουμε μόνιμα. Με την εμφάνιση νέων ειδών metal, ο όρος front woman ακουγόταν όλο και πιο συχνά. Γυναικείες προσωπικότητες, κυρίως από Σκανδιναβία, απέδειξαν πως η metal ήταν φτωχή χωρίς αυτές.

Μετά την επιτυχία των Nightwish, τίποτα δεν ήταν ίδιο. Η παρουσία της Tarja Turunen πίσω από το μικρόφωνο έδειξε πως δεν χρειάζεται να φοράς παντελόνια για να τα τιμήσεις. Έγινε πρότυπο για νέες γενιές γυναικών μουσικών, ακόμα και σε πιο συντηρητικές χώρες.

Η εικόνα ταλαντούχων γυναικών να φτιάχνουν τις δικές τους μπάντες είναι συνηθισμένη σήμερα. Αλλά πριν 30 χρόνια, κάτι τέτοιο φάνταζε σαν σελίδα από μυθιστόρημα επιστημονικής φαντασίας. Σίγουρα δεν έχουμε φτάσει σε ιδανική κατάσταση, αλλά βρισκόμαστε σε καλό δρόμο. Και η εικόνα μιας συναυλίας με κοινό από άντρες και γυναίκες σε κοντινά ποσοστά δείχνει πως πολλά έχουν αλλάξει.

Ακόμα και μεγαλοκοπέλες πια, που στα νιάτα τους όχι μόνο δεν ήθελαν να ακούσουν metal αλλά σιχαινόταν τους μεταλλάδες, κοιτάνε με πάθος την μπάντα στη σκηνή — αλλά και κάτω από αυτήν.

Jacek Henryk Maniakowski