Δεκάλογος της αναγκαιότητας μιας συναυλίας

 

Μια συναυλία, δεν είναι μόνο η λατρεία ενός μουσικού ή μιας μπάντας ούτε απλώς ένα μουσικό γεγονός. Είναι ένα συμβάν, το οποίο μπορεί να ξεκινήσει από την επιστήμη και να φτάσει στο μεταφυσικό, περνώντας παράλληλα, μέσα από τα συναισθήματα, τις κοινωνικές συμπεριφορές και φτάνει είτε φιλοσοφικές είτε τις πνευματικές αναζητήσεις. Ουσιαστικά, είναι ένα είδος τελετουργίας, μια εμπειρία η οποία ξεπερνά κατά πολύ τους απλούς λογιστικούς υπολογισμούς, μια ρηχή εικόνα. Είναι κάτι περισσότερο από το αισθητικό κομμάτι, κι αγγίζει και το υπαρξιακό κομμάτι του κάθε μουσικόφιλου. Ο δεκάλογος που παραθέτουμε δεν είναι  κανόνες, δεν έχει δογματικό χαρακτήρα, είναι απλές παρατηρήσεις για το τι μπορεί να συμβεί σε μια συναυλία, πέρα από την ίδια τη συναυλία. Πως μπορεί και με ποιον τρόπο να αγγίξει ε τη συνείδηση ή και το υποσυνείδητο.

1.    1. Μια συναυλία συγκεντρώνει όλες τις επιστήμες:

Το αξίωμα αυτό στηρίζεται στο γεγονός πως είναι ένα πολυεπίπεδο φαινόμενο, το οποίο μπορεί να ενώσει πολλές επιστήμες μαζί. Μια βασική, η οποία είναι και η βάση της μουσικής είναι τα μαθηματικά. Ο ρυθμός, η μελωδία, η αρμονία έχουν σαν βάση τους τις αριθμητικές σχέσεις. Ακόμα και ο ίδιος ο Πυθαγόρας, θεωρούσε τη μουσική ως την αντανάκλαση της κοσμικής τάξης. Μια επιστήμη, που ακολουθεί είναι η φυσική, στην οποία περιλαμβάνεται η διάδοση του ήχου, η αντήχηση και η κατασκευή των μουσικών οργάνων. Στην πραγματικότητα όπως γνωρίζουν όλοι οι ηχολήπτες, η συναυλία είναι η εφαρμοσμένη ακουστική.

Δεν είναι μόνο οι θετικές επιστήμες, των οποίων την εφαρμογή μπορεί να βρει κανείς σε μια συναυλία. Ακόμα και η νευροεπιστήμη έχει τη θέση της. Σύμφωνα με τις έρευνες αυτού του κλάδου η μουσική ενεργοποιεί περιοχές του εγκεφάλου οι οποίες σχετίζονται με τη συγκίνηση, τη μνήμη καθώς και την κίνηση. Άρα στην ουσία είναι θεραπευτική, ενισχύοντας την νευροπλαστικότητα (η μουσική επίσης βοηθάει σεις της την συστολή και στις διαστολή αγγείων του εγκεφάλου). Ούτε η ψυχολογία λείπει από μια συναυλία, καθώς η μουσική λειτουργεί ως καθρέφτης της ψυχής. Η μουσική μπορεί να προκαλέσει μια εσωτερική κάθαρση, με ενίσχυση της ταυτότητα καθώς και να προσφέρει ταυτόχρονα μια συναισθηματική ρύθμιση κι αυτό μπορεί να γίνει κατά τη διάρκεια μιας συναυλίας.

Η βασίλισσα των επιστημών, η ίδια η φιλοσοφία έχει και αυτή η εφαρμογή της μέσα στο χώρο που γίνεται μια συναυλία, η οποία ουσιαστικά είναι εμπειρία του «είναι». Ο Heidegger θα την έβλεπε ως αποκάλυψη του «Είναι» μέσα από την τέχνη. Ούτε  η κοινωνιολογία λείπει, καθώς ορίζει τη συναυλία ως μια τελετουργία. Το πλήθος γίνεται αυτόματα μια κοινότητα και η συναυλία γίνεται μια κοινωνική πράξη και όχι απλώς ένα κομμάτι της ψυχαγωγίας. Ουσιαστικά, μπορούμε να πούμε, πώς μια συναυλία αποτελεί μια συμβολική τομή, εκεί που η επιστήμη συναντά την τέχνη και η λογική συναντά το συναίσθημα.

2.    2.  Το συμφέρον όλων είναι και το συμφέρον του ενός.

Η συναυλία δεν είναι παρά μια μικρογραφία και της κοινωνίας. Ο κάθε θεατής είναι μια μονάδα, αλλά και ταυτόχρονα μέλος ενός συνόλου. Όπως ουσιαστικά θα μπορούσαμε να πούμε, πώς μια ρώγα σταφυλιού δεν κάνει το κρασί, αλλά πολλές μαζί και αφού ζυμωθούν. Αν για παράδειγμα κάποιος φωνάξει, χορέψει ακόμα και σιωπήσει, αυτόματα επηρεάζει και την εμπειρία όλων των υπολοίπων. Με τον τρόπο αυτό εφαρμόζεται απόλυτα η στωική φιλοσοφία και η στωική ηθική. Γιατί η  ατομική εμπειρία εντάσσεται στο ολικό ρυθμό, ορίζοντας τη συμμετοχή ως μια ηθική πράξη.

3.     3. Διδάσκεται η ευγένεια και ο σεβασμός.

Ο χώρος και ο χρόνος της συναυλίας είναι ένας άτυπος τρόπος της κοινωνικής εκπαίδευσης. Δεν υπάρχουν κανόνες, αντιθέτως υπάρχει μια συλλογική ηθική. Οποιοσδήποτε μπορεί να μάθει να σέβεται το χώρο του άλλου και να μη επιβάλλεται σε αυτόν. Η ευγένεια που υπάρχει σε χώρο και σε διάρκεια μιας συναυλίας δεν είναι επιφανειακή, είναι ο ορισμός της ενσυναίσθησης σε δράση. Κατά τη διάρκεια μιας συναυλίας έχουμε τη δυνατότητα να μάθουμε πως ο σεβασμός δεν είναι μία υποχρέωση, Αλλά ο απόλυτος συντονισμός με τους άλλους.

4.     4. Καθαρή επικοινωνία χωρίς ενδοιασμό.

 Δεν χρειάζονται πολλές εξηγήσεις για να πούμε πως η μουσική από μόνη της είναι μια παγκόσμια γλώσσα. Ειδικά στο χώρο μιας συναυλίας, η επικοινωνία γίνεται με το βλέμμα, με το σώμα και με την ενέργεια. Οι λέξεις σε οποιαδήποτε γλώσσα είναι απλά περιττές, η μουσική καταφέρνει να παρακάμψει τη λογική και πηγαίνει κατευθείαν στο συναίσθημα, γεγονός το οποίο καθιστά τη γλώσσα ένα περιττό εργαλείο. Ουσιαστικά, είναι μια πρώτο-γλωσσική εμπειρία, σαν μια αγνή επιστροφή στην πιο αρχέγονη μορφή έκφρασης. Ο χρόνος και ο χώρος της συναυλίας είναι μέρος, όπου επιτρέπεται και επιβάλλεται η αυθεντική επικοινωνία, χωρίς φίλτρα και προσχήματα.

5.     5, Εξασκείς τα αυτιά σου και συγχρόνως και τον εγκέφαλο.

Η ακρόαση δεν είναι μια παθητική διεργασία, αλλά μια καθαρά ενεργητική διαδικασία. Κατά τη διάρκεια μιας συναυλίας ο εγκέφαλος προβλέπει, αναλύει, συγκρίνει και συντονίζεται. Όπως έχει παρατηρηθεί από πολλές έρευνες η μουσική καταφέρνει να ενεργοποιεί τον ιππόκαμπο (μνήμη), την αμυγδαλή (συναίσθημα), τον προμετωπιαίο φλοιό (λογική). Η συμμετοχή καθώς και ακρόαση μίας συναυλίας ουσιαστικά είναι μια πνευματική γυμναστική, η οποία ενισχύει τη συγκέντρωση, τη δημιουργικότητα, καθώς και την ενσυναίσθηση. Εν κατακλείδι η συναυλία είναι ένα πνευματικό γυμναστήριο όπου τα βάρη είναι ο ήχος.

6.     6. Αυξάνεις την κριτική σου ικανότητα χωρίς την ύπαρξη της επικριτικότητας.

Κατά τη διάρκεια της συναυλίας καλείσαι να παρατηρείς, χωρίς να επικρίνεις ούτε να καταδικάζεις. Αυτόματα μαθαίνεις να διακρίνεις την ποιότητα, το ύφος καθώς και την αυθεντικότητα. Δεν γεννιέται καμία ανάγκη για να σχολιάζεις, σου αρκεί μόνο να ακούσεις. Αυτό από μόνο του είναι μια φιλοσοφική στάση, δηλαδή να βλέπεις χωρίς να επιβάλεις την οποιαδήποτε άποψη. Η μουσική κατά τη διάρκεια μιας συναυλίας σε εκπαιδεύει να σκέφτεσαι με ευγένεια και να κρίνεις χωρίς να μειώνεις.

7.     7. Καταπολεμά το Αλτσχάιμερ.

Δεν υπάρχει περίπτωση να ξεχάσεις μια συναυλία την οποία απόλαυσες, ακόμα και αν σου αφαιρέσουν τον εγκέφαλο. Στην ουσία η μουσική από μόνη της είναι μια αντίσταση στη λήθη. Πέρα από τον αστεϊσμό, οι μελέτες έχουν δείξει πως η μουσική ενισχύει τη μνήμη, ακόμα και αν υπάρχουνε προχωρημένα στάδια της νόσου της άνοιας. Οι συναυλίες γίνονται νοητικά τοπόσημα, δηλαδή στιγμές οι οποίες χαράσσονται ανεξίτηλα μέσα στην μνήμη μας, αλλά ακόμα και στην καρδιά μας. Κι αυτό γίνεται γιατί η μουσική συνδέεται με το συναίσθημα και το συναίσθημα με τη σειρά του, έχει την τάση να προστατεύει τη μνήμη. Μια πετυχημένη συναυλία, όπως γνωρίζει ο καθένας μας, δεν παύει να είναι ποτέ ένα μνημονικό καταφύγιο και μια πράξη ενάντια στη φθορά του χρόνου.

8.    8. Δημιουργεί νοητικά νήματα.

Η μουσική καταφέρνει να κάνει σύνδεση μέσα στον τόπο και στον χρόνο μέσα από τις εμπειρίες, τα πρόσωπα και τα συναισθήματα. Μια συναυλία έχει τη δυνατότητα να δημιουργήσει έναν κόμβο ταυτότητας. Πάντα χαράζεται στην μνήμη ο τόπος που ήσουνα, με ποιον ήσουνα, καθώς και το πλήθος των συναισθημάτων που ένιωθες. Αυτό δημιουργεί ένα είδος ψυχικής χαρτογράφησης, ουσιαστικά ενός εσωτερικού χάρτη που μπορεί να σου δώσει μια απάντηση για το ποιος είσαι. Σε μια συναυλία δημιουργείς ένα υφαντουργείο της μνήμης, στο οποίο κάθε νότα είναι ένα νήμα της προσωπικής ιστορίας του καθενός μας.

9.     9. Αντιλαμβάνεστε τον εαυτό σου μέσα στο όλον

Μέσα στο πλήθος, σε μια συναυλία, ταυτόχρονα μπορείς να χαθείς, αλλά και βρεθείς. Στην ουσία είσαι μέρος του πλήθους, αλλά μέσα στη μοναδικότητά σου. Μέσα σε αυτή τη μυσταγωγία του ρυθμού, βιώνεις μια εμπειρία που μπορεί να σε κάνει να νιώσεις ένα κύτταρο κάποιου φανταστικού ή πραγματικού συλλογικού σώματος. Μια πραγματική πνευματική εμπειρία, η οποία δεν εμπεριέχει κανένα δόγμα και μπορεί να λειτουργήσει ως μια κοσμική σύνδεση. Δεν είναι  λίγα τα παραδείγματα των ανθρώπων, οι οποίοι έχουν «τριπάρει», χωρίς κάποια χρήση παράνομων ουσιών, σαν μια έκσταση η οποία έπαιρνε την μορφή μιας κοσμικής σύνδεσης. Μπορούμε να πούμε ξεκάθαρα πως μια συναυλία είναι μια πράξη αυτογνωσίας της οποίας δράση γίνεται μέσα από τη συλλογικότητα.

1  10. Μπορείς να κλάνεις ελεύθερα.

Πέρα από την αποδόμηση της σοβαροφάνειας, μια πορδή χωρίς ενδοιασμούς είναι και πράξη ελευθερίας, φτάνει να μην έχει άσχημη κατάληξη. Μια συναυλία ένας ένα χώρος θα όπου υπάρχει αποδοχή του σώματος και κατά συνέπεια η φυσικότητα είναι ένα μέρος της εμπειρίας. Η έννοια του πρέπει, εξαφανίζεται εντελώς και υπάρχει μόνο η ίδια καθαυτή η παρουσία. Είναι ένας χώρος, αλλά και χρόνος, όπου το ανθρώπινο είναι αποδεκτό όπως είναι και με όλες τις εκφράσεις της φύσης του ανθρώπου. Σε μια συναυλία δεν υπάρχει ντροπή, είναι χώρος απαλλαγής από αυτήν, όπου η ίδια η ειλικρίνεια του σώματος δεν κρίνεται από κανέναν.

Ο δεκάλογος αυτός δεν είναι τίποτα άλλο παρά μια απλή παρατήρηση, αν και δεν είναι τελείως αβάσιμος. Παράλληλα, είναι και μια πρόκληση προς μια απελευθέρωση και αναζήτηση του εαυτού μας. Είναι ο τόπος και ο χρόνος όπου η μουσική παύει να είναι μόνο τέχνη, αλλά γίνεται μια πράξη ζωής, συνείδησης καθώς και  κοινότητας. Αν υποθέσουμε πως η μουσική είναι τέχνη του χρόνου, τότε η συναυλία είναι η τέχνη της παρουσίας μέσα σε αυτό.

Jacek Henryk Maniakowski